Kapalı Maraş’ı biliyor musunuz?

Aman durun Maraş deyince Kahramanmaraş’a gitmeyin.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC)’nde Gazi Magosa şehrinde 1974 yılından beri yerleşime kapalı tutulan Maraş bölgesi, 45 yıldır tel örgülerle çevrili ve askeri koruma altında bulunan özel bir bölgedir. Bölgeye giriş çıkış o yıldan beri yoktur. Adeta hayalet bir şehir gibidir.

Kapalı bölgeyi sen nereden biliyorsun diyebilirsiniz. Canım babam 1985-1987 yılları arasında Kuzey Kıbrıs’ın Ercan Havaalanı arkasındaki Kırklar köyünde sınır tabur komutanlığı yaptı. Ben liseye Lefkoşa Türk Lisesi’nde gittim. Maraş’ın kontrolü askeriyede olduğundan bölgede açık bir orduevi vardı. Babamın nöbeti olmadığı hafta sonlarında en büyük keyfimizdi o orduevine gitmek. Harika kumsalı, müthiş denizi, sakinliği, kapalı olduğu içinde temizliği ve egzotikliği bizim orayı çok sevmemize sebepti.

14 Ağustos 1974 yılında son bulan İkinci Kıbrıs Barış Harekatı sırasında Maraş, Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından ele geçirilmiştir.

Maraş, KKTC’nin Gazi Mağusa şehrinde bulunan bir mahalle imiş. Akdeniz’in Las Vegas’ı olarak bilinen ülkenin en ünlü bölgesidir. 1974 öncesinde otellerin modernliği, kumarhane, harika kumsalı ve deniziyle Akdeniz’in en ünlü tatil merkezlerinden biridir Maraş.

Maraş bölgesi ya da hayalet şehir denen bölgeyi görmeden anlayabilmek mümkün değil. Hadi hayal edin bölge kapanmadan önce nasıl diye. Durun ben size neler var yazayım. 10 bin yataklı 45 otel ve 60 apart otel bulunuyordu. Rum turizminin %58’i buradaydı. 3 bin dükkan, 99 eğlence merkezi, 143 yönetim ofisi, 4 bin 649 özel ev, 21 banka, 24 tiyatro ve sinema, 380 bitirilmemiş inşaat ile 8 bin 500 İngilizce, Yunanca ve Türkçe kitabın olduğu bir kütüphane bulunuyordu. Sanırım şimdi bölgenin ne denli büyük olduğunu tahayyül edebildiniz.

Biz lisedeyken nöbetçi askerlerin gözlerini kaçırır yakındaki binaların içine girerdik. İnsanlar canlarını kurtararak kaçmışlar, evleri sanki hemen geleceklermiş gibi bıraktıkları gibi garajlarında arabaları, masada tabaklar duruyordu. İşte bu yüzden hayalet şehir olarak anılıyor Kapalı Maraş. Çocuk aklı işte hatıra bir şeyler almak isteyenler olurdu içimizden; ama öyle hikayeler anlatıldığını hatırlar korkardık ve o arkadaşımızı bu düşüncesinden vazgeçirirdik. Ne hayatlar yaşandığını hayal eder, tekrar evlerine döndüklerinde eşyalarının yerli yerinde olduğunu gördüklerindeki mutluluklarını konuşur, Türk askerine teşekkür ettiklerini düşlerdik. Sonra korkar hızla koşardık yine Orduevi’ne.

Orduevinin yanında Sophia Loren’nin villası olduğunu söylerlerdi. Bir de kumunun Mısır Nil Nehri’nden getirildiği için Kleopatra Plajı denirdi. Hatta denizden çıkınca bile o çok ince kumdan altın gibi parlanırdı.

Koruması da Türk askeri ile beraber Birleşmiş Milletlere verilmiş. Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nin aldığı karara göre bölge hem yerleşime hem de iskana kapatılmıştır. Kıbrıs adasını ikiye ayıran Yeşil Hat tampon bölgesindedir.

BM’e ait bir adet bina, Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplarının ve ailelerinin kullandığı orduevi, kız öğrenci yurdundan başka açık tesis ya da bina bulunmayan bölgeye askeri kimlik kartı olanlar, yurtlarda kalan öğrenci ve yöneticiler, kayıtlı taksiler dışında sivil araç ile veya yaya olarak Kapalı Maraş Bölgesi‘ne giriş yasaktır.

Hayalet şehir diye anılan Maraş’ı görmek isteyen halk ve turistler Maraş İkon Kilisesi’nden öteye gidememektedirler. Ancak, 2016 yılında turistlerin kiliseye girmeleri de yasaklanmıştır.

Bundan yaklaşık 8 sene önce tatil için can arkadaşım Belgin’im kızı İlgi ve oğlum Kerim ile Kıbrıs’a tatile gittik. Liseden arkadaşım Hasan sağ olsun bizimle çok ilgilendi ve çok güzel gezdirdi. Gazi Mağusa’ya götürdüğünde Hasan sen hiç Maraş’ı gördün mü dedim. Görmedim bize yasak dedi, hüzünlenerek. Düşünsenize doğup büyüdüğünüz topraklarda göremediğiniz giremediğiniz bir bölge var. Haydi gidelim ben size Orduevi’nde yemek ısmarlayayım dedim. Hasan Maraş’a heyecanla arabayı sürerken araç içinde bir iddia başladı.

Oğlum giremeyiz boşuna gidiyoruz derken Hasan Ömür isterse gireriz diyor, Belgin girebiliriz de giremeyebiliriz de diyordu. Askeri nizamiyede askerin gösterdiği yere aracı park ettik. Onlar araçta iddiaya devam ederken ben nizamiyeden bir servisle Orduevi’ne gittim. Nöbetçi amiri binbaşıya babamın görev yaptığını, anılarımı yad edip; oğlum ve arkadaşlarımla yemek yemek istediğimi söylediğimde kimliklerini almak kaydıyla peki dedi. Çok mutlu oldum. Adeta uçarak arkadaşlarımı almaya nizamiyeye gittim. Hasan’ın o mutluluğunu hiç unutmam.

Sonraki gittiğimde de Hasan’ın eşi ve çocuklarıyla tekrar Maraş’a yemeğe gittik. Hasan’ın mutluluğu benim anılarımı yad etmekten daha çok mutlu etmişti beni.

“Umarım Kıbrıs’ta bir an önce bölge ile ilgili sorun çözülür ve hayalet şehir yeniden turizme açılır.” diye dilekte bulunmuştum.

Nihayet 8 Ekim 2020’de Bakanlar Kurulu kararıyla ziyarete açıldı. 12 Temmuz 2021’de ikinci aşaması kapsamında bir bölge daha askeri olmaktan çıkarılarak Maraş’ın yüze 3,5’lik kısmı sivilleştirildi.

Maraş bölgesinin 08:00 – 20:00 saatleri arasında ücretsiz ziyaret edilebilir. Bölgeye araç girişi yok ancak saati 30 TL’ye bisiklet kiralayarak veya belirlenen turistik gezi parkuru şehrin ruhunu anlamak için yaklaşık 1 saatte yürüyerek gezebilirsiniz.

Kapalı Maraş: Merak edilenler

Gezerken fotoğraf çekebilirsiniz ancak drone yasak.

Bölgede kafeterya mevcut. Dolayısıyla yiyecek – içecek ihtiyacınızı içerde ve girişte karşılayabiliyorsunuz.

Görebilecekleriniz arasında otel, moda evi, kafeterya ve İngiliz kültürüne ait işletmeler var.

Kapalı Maraş ziyaretinizde 60’lar ve 70’lerin ruhunu tabelalarda ve vitrinlerde görebilirsiniz.

Binaların içine girmek yasak ve tehlikeli. Girmeye çalışırsanız askerler uyarıyor.

Yıllarca yapılan talan sonrası içlerinde hiçbir eşya kalmamış.

Toyota binası en ilgi çeken yapılardan. Burası Osmanlı döneminde bir Türk vakfı tarafından yapılarak Rumlara kiralanmış. Önünde Birleşmiş Milletlere (UN) ait bir kulübe var.

Kapalı Maraş’ın plajları halka açık. Maraş’ın girişinde yer alan Palm Beach ve arkasında yer alan Derinya Halk Plajı ücretsiz.

Bilal Ağa Mescidi 20 Temmuz 2021’de ibadete açıldı. 47 yılın ardından yeniden açılan Mescitte, 23 Temmuz 2021’de ilk cuma namazı kılındı.

Bazı sosyal etkinlikler yapılıyor. Çeşitli STK’ler tarafından bölgeye ziyaretler ve sportif faaliyetler de düzenleniyor.

Rehberli turlar düzenleniyor.

Türkiye ve KKTC makamları, Maraş’ta taşınmazı olan Rumlara ve diğer vatandaşlara, Taşınmaz Mal Komisyonuna başvuru yapmaları çağrısında bulunuyor.

Bu vesile ile canım babama, aileme, Kıbrıslı arkadaş ve dostlarıma selamlar…

Dr. Ömür Kahraman