İçerikte Neler Var?

Ülkemizin Turizminde Fiyat ve Kazanç Fırtınası

2023 yılı başından günümüze Türkiye’de turizm sektöründe yaşanan fiyatların artışı dikkat çekici düzeydedir. Yapılan çeşitli araştırmalarda fiyat artırıcı faktörlere bakıldığında; Türkiye’de şuan uygulamada olan fiyatların bu kadar çok artmış olmasını ve uygulamasını gerektirecek faktörlerin oluşmadığı, Türkiye’deki şuan uygulanan konaklama ile yeme içme fiyatlarının küresel turizmin önemli aktörleri olan İspanya, İtalya, Portekiz gibi ülkelerdeki fiyatları aşmış olduğu, Türk toplumunun ise turizmdeki pahalılık nedeniyle kendi ülkelerinin turizm deneyimlerini yaşayamayan bir topluma dönüştüğü, bunun yerine ise daha ekonomik seyahat maliyetleri sunan çeşitli ülkeleri tercih ettikleri değerlendirilmektedir.

Diğer yandan önemli bir istikrarsızlık göstergesi olarak; Türkiye’nin turizm sektöründe özellikle konaklama ve yeme içme alanlarında yabancı turiste daha düşük fiyat, yerli turiste ise daha yüksek fiyat uygulaması gibi kesinlikle doğru olmayan bir uygulama Türkiye’nin turizmde markalaşmasını ve potansiyel gezginler tarafından tercih edilmesini olumsuz etkilemektedir.

Turizmde Sürdürülemeyen Dört Mevsimsellik

Türkiye’de dört mevsim özellikleri her zaman yaşanmasına rağmen önemli turizm kapasite payını oluşturan yatırımlar senenin 5-6 ayı kapalı kalmaktadır. Diğer 12 ay çalışan işletmeler ise mevsimsellik arz eden bir hizmet üretimi verimsizliği yaşamaktadır. Bu durum, ülkemizdeki turizm kapasitesi verimliliğinin olması gerekenden çok daha verimsiz olarak pazarlandığı ve üretime dönüştürüldüğünü ifade etmektedir. Mevsimsel turizmden uzaklaşarak 12 ay sürdürülebilir turizm hedefi Türkiye’nin kaçınılmaz turizm hedeflerinden birisi olmalıdır. Bu hedef, deneyim ve turizm odaklı sürdürülebilir turizm için şarttır.

Diğer taraftan ülkemizde turizmin mevsimselliğinin belirgin olması hizmet sektöründeki kalite yönetimini ve gelişimini olumsuz etkileyerek, özellikle servis sektöründe hizmet veren personel ile hizmet alan misafirler arasındaki ilişkilerin bozulmasına da eden olmaktadır. Personel sürekliliğinin ve hizmet içi eğitimlerin yeterince sağlanamaması, hizmet kalitesi ve sürdürülebilirliğini olumsuz etkileyerek, hizmet odaklılığından işletmeleri uzaklaştırarak misafirlerde kötü deneyimlerin yaşamasına neden olmaktadır. Sürdürülebilir olmayan hizmet deneyimleri maalesef iyi bir deneyim örneği olmaktan çok uzaklaşarak hizmet deneyimi geliştirememiş işletmelerin yaygınlaşmasına da eden olmaktadır.

Deneyim ve Hizmet Odaklı Turizm

Turizm sektöründe önemli olan hususların başında deneyim ve yüksek memnuniyet odaklı hizmet sunumu gelmektedir. Oysaki Türkiye’deki turizm sektöründe yüksek karlılığı hedefleyen, reel fiyat beklentilerinden öte keyfe keder fiyatlarla bir turizm pazarlaması anlayışı dikkat çekicidir.

Önde gelen analiz şirketi STR Global’in verilerine göre, Antalya’nın güneyinde 2023 yılında rezerve edilen otel odasının günlük fiyatı %37,4 artarak ortalama 110 Euro’ya ulaşmış ve bu rakam İstanbul için 138 Euro olarak kayıtlara geçmiştir. Avrupa’da ise ortalama konaklama fiyatı 140 Euro’dur. Söz konusu fiyatların Euro bazında %37,4 oranında artış miktarının ekonomi alanında izah edilemeyeceği ve turizm sektöründe de hedeflenen fiyat artışlarının çok çok ötesinde bir artış olduğu değerlendirilmektedir. Astronomik düzeydeki bu fiyat artış oranları yine turizmin geleceği yönünde insanların tercihlerini olumsuz olarak etkileyerek kapasite kayıpları ile Türkiye’nin turizm alanındaki potansiyel misafirlerinin önemli bir kısmını kaçırmasına neden olabileceği değerlendirilmektedir.

Fiyat ve Kazançta Fırtınalar

Turizmde sürdürülebilirlik çok önemli bir hedeftir ve sürdürülebilirlik önündeki en büyük risklerden birisi ise fiyat istikrarsızlığı ve yüksek kazanç odaklı fiyat fırtınasıdır. Turizm sektöründeki fiyatlandırma özgürlükleri misafirler tarafından memnuniyetsizlikle, kavgalarla ve öfke ile evlerine dönen misafir deneyimlerine dönüşebilmektedir. Türkiye potansiyel bir turizm ülkesidir, ancak Türkiye’nin turizminde en önemli sorunların başında sektöre ait birçok başlıkta yaşanan tutarsızlıklar ve istikrarsızlıklar gelmektedir. Türkiye turizm deneyimlerini geliştirmeli ve deneyim odaklı pazarlamayı hedeflemelidir.

Fiyat belirleme ve uygulama, personel davranışları, müşteri ilişkileri, hizmet sunumları, geliştirilemeyen veya sürdürülemeyen standartlar gibi konularda günlük kararlar ile gerçekleşen uygulamalar gibi hususlar maalesef sürdürülebilir turizm konusunda deneyim odaklı hizmet anlayışının gelişimini engellemektedir. Yaşanan bu olumsuzluklar, Türkiye’nin turizm sektöründeki marka imajını dinamitlemekten de pek farklı değildir.

Rekabetten Uzaklaşan Seyahat Ulaşımı

Seyahat ulaşımında da Türkiye’de faaliyet gösteren ve çok büyüyen THY, AJet, Pegasus Havayolları gibi şirketlerin çeşitli rotalarda hakim oldukları uçuş slotları, bayram gibi özel dönemlerde diğer takvimlere göre astronomik fiyat uygulamaları bu şirketlerin monopol olarak algılanmalarına, rekabetten ve kapsayıcılıktan uzaklaşmalarına, yeni hizmet yaratıcı kanalların oluşmasını da dolaylı olarak engellemelerine, mevcut hizmetlerin talebinin ve sunumunun hantallaşmasına neden olmaktadır. Ülkemizde özellikle havayolu ve demiryolu ulaşım sektörünün gelişmekten, değişmekten, yenilenmekten uzaklaşmaları rekabetsizliğin oluştuğu bir ortam doğurarak, seyahatte sürdürülebilir kalite yönetiminin oluşmasını da engellemektedir.

İkram Kültürümüzün Kaybolması

Ülkemizin ikram kültürü önemlidir ve bu kültür birçok dünya insanında asırlardır unutulmaz memnuniyetler ile anılar yaratmıştır. Özellikle günümüzde aşırı pahalılık, enflasyon ve izah edilemeyen yüksek fiyat uygulamaları misafir memnuniyetlerini ve hatıralarını taçlandıran bir bardak çayı bile para ile içme durumuna getirerek misafirlerin kültür deneyimini yok etmiştir.

Ülkemizde özellikle turizm sektöründe yaşanan fiyat fırtınası deneyim odaklı pazarlamayı olumsuz etkilemekte, gelen turistlerin önemli bir kısmı aldatıldıklarını düşünmektedirler. Aldatıldıklarını düşünen turistlerin artması; bu turistlerin ülkemizi tercih etmeyecekleri ya da ülkemizde yaşadıklarını başkalarına olumsuz bir deneyim olarak aktaracakları düşünülecek olursa, ülkemize gelen veya sokağa çıkan turistleri her yönüyle koruyamadığımız sürece ülkemizin turizm sektörü ve geleceği önemli risklerle yüzleşmek zorunda kalacaktır.

Turizmde Çokluk Hedefi

Özetle turizm performansımızdaki şu kadar turist geldi, şu kadar gelir elde ettik, gelecekte şu kadar turist ve şu kadar gelir hedefimiz var gibi sayısal çokluk yaklaşımına ve kazanç fırtınasına odaklanmış bir hizmet pazarlaması anlayışı ile ülkemiz sürdürülebilir turizmde bir başarı hikâyesi, bir gelecek yaratamaz.

Uzman Dr. Sinan İBİŞ

Dr. Sinan İbis

1963 yılında doğmuş, ilköğretim ve lise eğitimini Trabzon’da yapmış, Karadeniz Bölgesi liseler arası fizik yarışmasında TBTAK birinciliği almış ve Ankara Tıp Fakültesini 1988 yılında bitirmiştir. Türkiye’de çeşitli hastanelerde hekimlik, Başbakanlıkta tabiplik görevleri yürütmüştür ve Ankara Numune Hastanesinde radyoloji uzmanlık eğitimini tamamlamıştır.
Kurduğu şirketleri ile özel sektörde ise kozmetoloji, medikal estetik, medikal cihazlar, sosyal dezavantajlı bireylerden özellikle yaşlılar için değer yaratan çözümler ve yenilikçi teknolojilerin ithalatçısıdır. Ayrıca şirketlerinden biri ile ulusal ve uluslararası çeşitli sektörlere fikir ve stratejiler üretmektedir. Diğer bir şirket Flavius Antiaging Kliniği ile ise kozmetoloji, estetik alanlarında yeni cilt ve beden geliştirme konseptleri geliştirmekte, bu hizmetlerden elde edilen deneyimleri hekimlere kazandırmakta ve bu hizmetlerden insanların yararlanması içinde klinik hizmetler sunmaktadır.
Danışmanlık şirketi ile birçok sektöre stratejik planlama, gelişim ve değişim konularında rehberlik etmektedir. Çeşitli Bakanlıklardaki komisyonlarda görev almakta ve ülkemizin geleceğine yönelik konulara karşılıksız olarak danışmanlık desteği vermektedir. Türkiye de yenilikçi ekonomi alanların oluşturulması ve geliştirilmesi için arama çalıştayları, komisyonlar, işbirlikleri ve sektör alanları oluşturmak üzere de çalışmalar yürütmektedir. Küresel Samsung, Microsoft, PricewaterhouseCoopers şirketlerinin Türkiye kamusal ve kurumsal çözüm ortaklığını yürütmüştür.
Şirketleri içerisindeki arge departmanı ile yaşlılar ve engelliler için bilgi ve yaşam destek teknolojileri, medikal atıkların yok edilmesi gibi birçok alanda daha yeni teknolojiler ile çözümler geliştirmektedir. Ayrıca 19 yıldır yürüttüğü medya çalışmaları ile ulusal televizyonlarda yayınlanan Güzel Hayat isimli haftalık TV programının ve nitelikli turizm ile sosyal konularda da belgesel filmlerin yapımcısıdır. Birçok dergide ve bloglar da ise yaşam, teknoloji, inovasyon, çevre, sağlık, nitelikli turizm, yaşam ekonomisi, sosyal sorumluluk gibi alanlarda köşe yazıları yazmaktadır.
Başkanlığını yürüttüğü Medikal Turizm Derneği ile; yaşlı turizminin ve ekonomisinin ülkemizde gelişmesi içinde geleneksel hale gelmiş Uluslararası 3.Yaş Baharı Turizmi ve Dinamikleri Kongre‘nin organizatörüdür. Medikal Turizm Derneği ile; tıp turizmi, engelli turizmi, yaşlı turizmi, alternatif turizm, nitelikli turizm ve obezite ile mücadele, organ bağışı, gençlerde girişimcilik, tarımsal inovasyon alanlarında birçok danışmanlık projeleri yürütmüştür ve yürütmeye de devam etmektedir.