İçerikte Neler Var?

Sosyobiyoloji Ve Ekonomi

Gerçekten de biyolojik ekosistemin bir parçası olan insanın faaliyetlerini inceleyen iktisat, biyolojiden neden bu kadar uzak kalmıştır? Sosyobiyoloji, diğer insan bilimleri ile birlikte iktisat için de bu uzaklığın kapatılmasına yarayacak bir yaklaşım önermektedir. Halbuki İktisatta Neoklasik ekolün önemli isimlerinden biri olan Marshall’ın kendisi bile, iktisadın “biyolojinin bir dalı” olduğunu belirtmektedir (Marshall,1920).

Darwin (2013,81), Malthus’un temel nüfus yasasını bir ön kabul olarak almaktadır: “Bütün hayvanlar kendi geçim araçlarından daha çok çoğalma eğiliminde olduğuna göre, insanın ataları da böyle idi, bu, zorunlu olarak, var olma savaşına ve doğal seçmeye yol açar.” Darwin var olma savaşından bahsettiğine göre geçim araçlarından kastı üretim araçları değil, tüketim maddeleridir. Temel iktisadi bakış açısından bakıldığında, çoğu gelişmekte olan ülkede gelirin büyüme hızının nüfus artış hızının üzerinde seyrettiği görülür. Yani geçim araçlarının sayısı, insan nüfusundan daha fazla artar. Ancak yine de bu büyüyen pastadan kimin daha fazla pay alacağı hususu, Darwinvari bir rekabete konu olabilir.

Özellikle geçim araçlarından daha çok, ‘üretim araçları’ konusunda durum böyledir. İnsan kültüründe ve iktisadi hayatında nüfusa göre az olan şey geçim araçları değil, üretim araçlarıdır. Herkesi besleyecek kadar gıda ve temel geçim maddesi mevcuttur. Ancak herkesi fabrika sahibi yapacak kadar çok miktarda sermaye malı mevcut değildir. Darwinci mekanizma, üretim araçlarının sahipliği hususunda çalışıyor olabilir. Daha girişimci ve daha yetkin olanlar bu sahipliği elde ederlerken diğerleri bu sahipliğin dışında kalır. Tabii ki bu süreçte miras ve şansın da önemli etkileri bulunmaktadır.

Şu da hatırlanmalıdır ki, üretim araçları, aynı zamanda hegemonyanın araçlarıdır. O yüzden, nicelik ve nitelik olarak üretim araçlarının düzeyini göreli olarak artırabilen toplumlar, bunu başaramayanlar karşısında hakimiyet alanlarını da genişletmektedirler. Aynı şekilde nicelik ve nitelik olarak, beşeri sermaye de buna dahil olmak üzere, kontrollerindeki üretim araçlarının düzeyini arttırabilen bireyler de toplumdaki ve iktisadi hayattaki hakimiyet ve etki alanlarını genişletirler.

Darwin (2013:159), benzer noktayı şu şekilde vurgulamaktadır: “Toplumun en ilkel durumunda, en sağ görülü (basiretli), en iyi silahları ya da tuzakları bulup kullanmış, kendilerini en iyi savunabilmiş bireylerin en çok sayıda döl bıraktığını anlayabiliriz. Böyle insanların en çok bulunduğu boylar büyür ve öbür boyların yerini kapar.” Aynı şekilde, ”uygar uluslar dünyanın her yerinde barbar ulusların yerini kapmaktadır; ve onlar, daha çok zekanın ürünleri olan sanatlarından ötürü başarılı olmaktadır (Darwin,2013:160). Ancak bugün gelişmiş uluslar denilen ulusların, nüfus artış hızlarının kendilerinden daha az gelişmiş uluslardan daha düşük olduğu ortadadır. Halbuki Darwinci mekanizma basit bir şekilde genişletilecek olursa, durumun bunun tam tersi olması, gelişmiş ulusların nüfuslarının daha hızlı artması gerekirdi. Demek ki mesele nüfus arttırmak değil, etki alanını genişletmektir.

Darwin (2013:65)’in de belirttiği gibi insanın dünyadaki hakimiyetinin arkasındaki faktörlerden biri de onun zihinsel yetileri ve bunları kullanarak ürettiği çeşitli icat ve yeniliklerdir. Bu icat ve yenilikler, dilin gelişiminden ateşin bulunmasına veya bilgisayarlara kadar gitmektedir. Demek ki zihinsel yetilerini rekabette daha etkin olacak şekilde kullananlar ve yenilik yapanlar iktisadi hayatta da hakim konuma geleceklerdir.

Dr. Öğr. Üyesi Görkem Bahtiyar 30.04.2022

Kaynaklar:

Darwin, C. (2013). İnsanın Türeyişi, Evrensel Basım-Yayın, İstanbul.

Wilson, Edward O. (2017). İnsan Doğası, Thales Kitap, İstanbul.

Marshall, A. (1920). Principals of Economics, MacMillan:London.

Doç. Dr. Görkem Bahtiyar

Dr. Öğr. Üyesi Görkem Bahtiyar, 2007 yılında Uludağ Üniversitesi İktisat bölümünden mezun olduktan sonra aynı üniversitede yüksek lisans ve sonrasında doktora eğitimine başlamıştır. 2016 yılında Uludağ Üniversitesi’nden İktisat doktoru unvanını alan Görkem Bahtiyar, akademik çalışmalarına Bursa Uludağ Üniversitesi’nde devam etmektedir. İktisadi sistemler, finansallaşma, krizler ve iktisadi düşünce alanlarında çalışmaları bulunmaktadır.