İçerikte Neler Var?

Uçaklardaki Kara Kutu Nedir?

Bir uçak kazası duyduğumuzda olayın nasıl olduğunu anlamak için ilk aklımıza kara kutu gelir. Kara kutu 1958 yılında Sivil Havacılık Kurumu tarafından her tür hava taşıtında bulunması zorunlu olan ve uçuş hakkındaki bilgilerin ve konuşmaların bir algoritma ile kaydedildiği cihazdır. Biz havacılar kara kutu yerine Flight Recorder (Uçuş Kaydedicisi) deriz.

Kara Kutu Siyah mıdır?

Sizi belki hayal kırıklığına uğratacağım ama maalesef rengi de siyah değil, fosforlu turuncudur. Kaza alanında çabuk bulunabilmesi için doğada en hızlı fark edilen turuncu renklidir. Ayrıca kutu üzerinde yansıtıcı şeritler de kolay bulunması içindir.

Kara kutu denilmesinin hikayesi şöyledir: 1947’de Avusturalyalı David Ronald de Mey Warren (1925-2010) tarafından icat edildiğinde inceleyen bir gazetecinin, fotoğrafçıların karanlık odası gibi bozulmasını engellemek için ışık almamasından ve her şeyi kaydeden gizemli bir cihaz olduğu için kara kutu denildiğine inanılır.

Kara Kutunun Boyutu ve Özellikleri Nedir?

Uçuş verilerini kaydetmek özellikle kaza sebebine ulaşmakta ve yaşanan olaydan ders çıkarmak için kritik önemi olan kara kutu çarpmaya dayanıklı, uçuşla ilgili her veriyi kaydeden kara kutuların eni ve boyu yaklaşık 25 santimetre, derinliği 12-13 santimetre, et kalınlığı ise 6-7 milimetre ile ayakkabı kutusu büyüklüğünde ve yaklaşık 5 kg’dır.

Çarpma anında en az kuyruk kısmı etkilendiğinden, uçakların kuyruk kısmında saklanır. Kutuda sinyal sistemi bulunur. Kutu suya temas ettiğinde, bu sinyal sistemi devreye girer ve 6000 metre derinlikte 90 gün sinyal verir. Çok sağlam olan kara kutu, paslanmaz çelik veya titanyumdan üretilirler ve yüksek ısıya, çarpmaya, suya kısaca tüm dış faktörlere karşı dayanıklıdır. Uçağa konmadan önce bir seri güvenlik testine tabi tutulan kara kutular, uçağın son 25 saat verileri ile kokpitteki son 2 saat konuşmaları kaydeder.

Uçuşa dair detaylı bilgileri içeren kara kutular çok eski teknolojiye dayansa da bugün hala havacılık sektörünün en önemli icatlarından biri olarak önemini koruyor.

Kaç Çeşit Kara Kutu Vardır?

Kara kutular da tıpkı uçaklar gibi askeri ve sivil olarak 2 sınıftır. Askeri kara kutular gizli görevlerde kullanıldıkları için düşman eline geçmemesi için kara kutudaki veriler pilot tarafından uçakta bulunan tek bir tuş ile silinebilirken, sivil uçaklarda verileri silmek mümkün değildir.

Kara Kutu Neden Önemlidir?

Bu cihaz sayesinde uçakta kazaya mahal veren tüm sorunlara erişilebilir. Kara kutunun incelemesi ile ulaşılan sorunlar sadece kazanın sebebine ulaşmak için değil aynı zamanda kazaların tekrar etmemesi için teknik ve yasal düzenlemelerin yapılmasına da olanak sağlar.

Kara Kutudan Hangi Bilgilere Ulaşılır?

Kara kutu, iki grup veriyi kaydeder. Bunlar:

1. Cockpit voice recorder (CVR) kokpit ses kayıt cihazı,

2. Flight data recorder (FDR)-uçuş veri kayıt cihazıdır.

Kokpit içindeki ses kaydından şu verilere ulaşılır:

1. Pilotların kendi aralarında yaptığı konuşmaları,

2. Dahili telefondan yolcu ve kabin içinde yaptığı konuşmaları,

3. Hava trafik kontrol merkezleri ile telsiz konuşmaları.

Teknik kayıtlardan ise, şu verilere ulaşılır:

1. Uçağın hareketleri,

2. Motor değerleri,

3. Uçuşun son 25 saatlik verisi,

4. Uçağın elektronik sistemlerinden ve saatlerinden alınan 88 farklı veriyi barındırır. (Zaman, basınç irtifası, hava hızı, baş doğrultusu, ivme, pilotun telsizi açma kapamaya elle müdahalesi, motor gücü veya oto pilotun çalışıp çalışmadığı vs.)

Bu kayıtlar sadece kaza durumunda değil, öğrenci pilotun uçuş performansının değerlendirilmesinde ya da itirazında da incelenir.