Dünya Turist Rehberliği Günümüz Kutlu Olsun

Bugün Dünya Rehberler günü. Kolumdaki en sağlam altın bileziklerimden biri hiç şüphesiz turist rehberliğimdir.

Çok severek icra ettiğim, çok özlediğim, büyük onur ve gurur duyduğum mesleğimde bu yıl 25. Yılım. Beraber rehber olduğum arkadaşlarıma odamız tarafından plaket verilecek. Plaketimi ilk geldiğimde alıp gururla saklayacağım.

Bugün size turist rehberliği nedir, yasası ve nasıl rehber olunuru anlatmaya çalışacağım.

Öncelikle belirtmeliyim ki turizmde bir Tursab (Türkiye Seyahat Acentaları Birliği) bir de 6326 Sayılı Turist Rehberliği Mesleği Kanunu bulunmaktadır. Kanunumuz 22 Haziran 2012 tarihinde 28331 sayı numarası ile Resmî Gazete’de yayınlanmıştır. Bu kanunun çıkmasında o dönemki İro (istanbul rehberler odası) ile Tureb ( Türkiye rehberler odası) başkanı sevgili dostum Şerif Yenen, İro yönetim kurulu üyesi arkadaşlarım, geçen dönem İstanbul Rehberler Odası (İRO) başkanı sevgili arkadaşım Sedat Bornovalı ile benim de katkım olmasından onur duyarım. Sayın cumhurbaşkanımız 2012 yılında başbakandı. Kendisini bir salı günü Ak Parti grup toplantısında Şerif ile ziyaret ederek 001 numaralı turist rehber kokartını takdim ederek yasanın bizim için ne kadar önemli olduğunu anlattık ve böylece yasanın çıkmasını sağladık.

Kanunda turist rehberi

Kanun hükümleri uyarınca mesleğe kabul edilerek turist rehberliği hizmetini sunma hak ve yetkisine sahip olan gerçek kişi olarak tanımlanır. Tanımda geçen Turist Rehberliği Hizmeti ise seyahat acentalığı faaliyeti niteliğinde olmamak kaydıyla kişi veya grup hâlindeki yerli veya yabancı turistlerin gezi öncesinde seçmiş oldukları dil kullanılarak ülkenin kültür, turizm, tarih, çevre, doğa, sosyal veya benzeri değerleri ile varlıklarının kültür ve turizm politikaları doğrultusunda tanıtılarak gezdirilmesini veya seyahat acentaları tarafından düzenlenen turların gezi programının seyahat acentasının yazılı belgelerinde tanımladığı ve tüketiciye satıldığı şekilde yürütülüp acenta adına yönetilmesini, ifade eder.

Kanuna göre 2 tip rehber bulunmaktadır. Bunlar; eylemli ve eylemsiz turist rehberidir. Eylemli Turist Rehberi; çalışma kartı sahibi olup fiilen turist rehberliği hizmeti sunma hak ve yetkisine sahip turist rehberini, eylemsiz Turist Rehberi ise ruhsatname sahibi olup çalışma kartı olmayan turist rehberini belirtmektedir.
Burada geçen çalışma Kartı; eylemli turist rehberlerine, kayıtlı oldukları oda tarafından bir yıl süreyle geçerli olmak üzere mesleği fiilen icra edebileceklerine ilişkin olarak verilen izin belgesinin adıdır. Ruhsatname ise mesleğe kabul koşullarını taşıyan turist rehberlerine Bakanlık tarafından verilen belgeyi yani kokartı temsil etmektedir.

Turist rehberi olabilmenin koşulları

Kanunun 2. Bölümü Turist Rehberliği Mesleğe Kabul bölümünde Turist rehberi unvanı mesleğe kabulle kazanılır ve mesleğe kabul için aşağıdaki koşullar aranır demektedir. Şöyle ki:
a) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak.
b) Başvuru tarihi itibarıyla onsekiz yaşını doldurmuş olmak.
c) Üniversitelerin turist rehberliği bölümlerinin önlisans, lisans veya yüksek lisans programlarından mezun olmak veya üniversitelerin turist rehberliği bölümü dışındaki diğer bölümlerinden en az lisans düzeyinde mezun olduktan sonra, birliklerin ve Türkiye Seyahat Acentaları Birliğinin ortak önerileri ve Bakanlığın onayıyla turizm sektörünün ihtiyaçları da dikkate alınarak belirlenen dillerde, gerektiği hâllerde belirlenen bölgelerde, yönetmelikle kurs ve sınavlara ilişkin belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde Bakanlığın gözetimi ve denetimi altında birlikler tarafından düzenlenen ülkesel veya bölgesel turist rehberliği sertifika programını başarıyla tamamlamak.
ç) Birliklerin ve Türkiye Seyahat Acentaları Birliğinin ortak önerileri ve Bakanlığın onayı ile belirlenen yabancı dillerden birinde, Bakanlığın gözetim ve denetimi altında yapacağı veya konusunda uzmanlaşmış kamu kurum veya kuruluşlarına yaptıracağı yabancı dil sınavında başarılı olmak veya yönetmelikle belirlenen yabancı dil yeterlik belgelerinden birine sahip olmak.
d) Birlikler tarafından Bakanlığın gözetim ve denetimi altında düzenlenen uygulama gezisini tamamlamak ve gezi sonunda yapılan sınavda başarılı olmak.
e) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından; bu Kanuna veya 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununa muhalefetten mahkûm olmamak.
f) Daha önce meslekten çıkarılmamış olmak.
(2) Mesleğe kabul başvurusu Bakanlığa yapılır. Bakanlık, otuz gün içinde gerekli incelemeleri yapar, başvuruyu kabul ettiği takdirde ruhsatnameyi düzenler, başvuruyu reddettiği hâllerde ret kararını gerekçesi ile birlikte başvuru sahibine bildirir.
(3) Mesleğe kabul koşullarını taşımamalarına rağmen mesleğe kabul edilmiş olanlar, mesleğe kabulü engelleyen bir suçtan hüküm giyenler ile mesleğe engel hâli ortaya çıkanlar Bakanlık kararı ile meslekten çıkarılır.

26 Aralık 2014 tarihinde 29217 sayı numarası ile Resmî Gazete’de yayınlanan yönetmeliğe göre turist rehberleri eğitim ve eğitim gezisinde rehber hocayla gördükleri bölgeye göre bölgesel ve ülkesel turist rehberi olarak ikiye ayrılır. Bölgesel turist rehberi; ruhsatnamesinde ve çalışma kartında belirtilen coğrafi bölge veya bölgelerde çalışma hak ve yetkisine sahip olan turist rehberlerini, ülkesel turist rehberi ise ruhsatnamesinde ve çalışma kartında ülke genelinde çalışma hak ve yetkisine sahip olduğu belirtilen turist rehberlerini belirtmektedir.

Turist rehberi olabilmek için seçme sınavları sırasıyla aşağıdaki aşamalarda yapılır:
a) Genel kültür,
b) Yabancı dil sözlü,
c) Yabancı dil yazılı,
d) Mülakat.

Seçme sınavında başarılı olan adaylar, sertifika programı için Birlik tarafından belirlenen ücreti ödeyerek programa kayıt yaptırırlar ve o programın düzenlendiği yerde sertifika programına devam etmek zorundadırlar. Sertifika programına yüzde ondan fazla devamsızlığı olan katılımcıların program ile ilişiği kesilir.

Sertifika programında okutulacak dersler ve konferanslar:
a) Genel turizm bilgisi ve turizm mevzuatı,
b) Meslek etiği ve meslek dersi,
c) Türkiye’nin tarihi ve turizm coğrafyası,
ç) Genel Türk tarihi ve kültürü,
d) Türk dili ve edebiyatı,
e) Arkeoloji,
f) Mitoloji,
g) Sanat tarihi, ikonografi,
ğ) Dinler tarihi,
h) Genel sağlık bilgisi, ilk yardım, sağlık turizmi, turist sağlığı,
ı) İletişim becerileri,
i) Anadolu medeniyetleri tarihi,
j) Türk halk bilimi ve geleneksel Türk el sanatları,
k) Türkiye’nin flora ve faunası, doğa tarihi,
l) Turizm sosyolojisi,
m) Müzecilik,
konularından oluşur.

Sertifika programının süresi ülkesel sertifika programlarında en az yediyüz ders saati, bölgesel sertifika programlarında ise bölge başına en az yüzelli ders saatidir. Dersler haftada en az beş gün ve günde kırkbeşer dakikalık en az dört ders saati olarak yürütülür. Konferanslar ise en az iki saat olmak üzere düzenlenir.

Rehber adaylarının, sertifika programı kapsamında belirlenen tarihi ve turistik alanları tanımak ve bilgi sahibi olmak amacıyla Bakanlığın gözetimi ve denetimi altında yapılan yurtiçi uygulama gezilerine katılmaları zorunludur. Uygulama gezileri, ülkesel veya bölgesel sertifika programları için ayrı ayrı düzenlenir. Ülkesel yurtiçi uygulama gezi süresi en az otuzaltı takvim günü, bölgesel yurtiçi uygulama gezi süresi ise her bir bölge için en az altı takvim günüdür.

Teorik dersler sınavı, her bir ders ve konferans için ayrı ayrı hazırlanan soru bölümlerinden oluşan çoktan seçmeli test şeklinde yapılır. Teorik derslerden sonra yabancı dil sınavları, önce sözlü, sonra yazılı olarak yapılır. Başarılı olmak için sınavın her bir bölümünden 100 tam puan üzerinden en az 75 puan almak gerekir.

Bitirme sınavlarında başarılı olamayanlar, başarısız oldukları derslerden bütünleme sınavına girebilirler. Başarılı olanlara Birlik tarafından başarı belgesi verilir.

Küçük bir anektotla yazımı sonlandırayım. Turist rehberliği sınavına girdim. Sırada sözlü yabancı dil sınavı var. Heyecandan öleceğim. Yaprak gibi titriyorum. Sıra bana geldi içeri girdim. Hoca “söyle bakalım bir tutam tuz İngilizce’de nasıl denir?” Eyvah bilmiyorum nasıl denir ama hemen toparladım. Akıcı bit İngilizce ile “bir tutam tuz nasıl söyleniyor bilmiyorum. Ben turist rehberliği sınavına girdim. Aşçılık sınavına girmedim. Size söz hemen onu da öğreneceğim. Ben turist rehberi olmayı çok istiyorum. İnsan isteyince neler öğrenip yapmaz ki” dedim. Hoca gülümsedi. Beğendim cevabını aferin dedi. Sonuç olarak istediğimizi elde etmek için hem tüm zorluklarına rağmen gerekli tüm özeni göstermeliyiz hem de bilmiyorum diyip kestirip atmamalıyız.

Turist rehberleri çok entellektüel, en az bir dili çok iyi konuşabilen, vizyon sahibi, her konuda konuşabilecek bilgi birikimine sahip, özgüveni yüksek, lider, kriz yönetiminde başarılı, ilk yardım bilgisi olan, çok insanla çalıştıkları için insan sarrafıdırlar. Genellikle turist rehberlerinin rehberlik dışında yapabilecekleri başka işleri yani altın bilezikleri vardır.

Bugün Türk Hava Yolları’nda başarılı bir yönetici olmamda hiç şüphesiz turist rehberliğinin bana kattıklarının payı yadsınamaz.

Bugün dünyaya gelsem yine turist rehberi olmak isterim. Dünya turist rehberleri günümüz kutlu olsun.