De/Anti-Icing Uygulamalar Nedir?

Dün bir arkadaşım aradı. Sesinde hissettiğim tedirginlik kulaklarımda çınlıyor. “Uçağı kalkmadan uçağın gövdesine ve kanatlarına bir sıvı püskürtüldü.” Derken sesi titriyordu.

Uçağın havada durmasını motor değil kanatlar sağlar. Motorun sağladığı güç uçağı ileri iterken kanadın kesit (airfoil) yapısından kanadın altından yukarı doğru kaldırma kuvveti oluşur. Her uçağın dizaynına göre havada tutunma sürati farklıdır. Uçağın hızı bu süratin altına düşerse kanattaki kaldırma kuvveti uçağı kaldırmaya yetmez. Bu yüzden uçağın üzerindeki birikintiler uçak kalkışından hemen önce temizlenir. Zorlu kış şartlarında uçaklarımıza uygulanan bu rutin temizlik uygulamasına De-Icing/Anti Icing denir. Bazen biri bazen de ikisi birden uygulanır.

De/Anti-Icing Uygulamalar Neden Önemlidir?

Kış şartlarında de/anti-icing uygulaması uçuş emniyeti ve operasyon maliyeti açısından önemlidir. Zira 1-2 mm kalınlığındaki yüzey bile kaldırma kuvvetini %30 azalmasına geri sürüklenmenin %40 artmasına ve 10 birim yakıt yerine 13,5 birim yakıt harcanmasına sebep olur.

De-Icing; uçağın yüzeyinin (kanatları, kuyruğu, gövdesi, stabilizer’leri, kontrol yüzeyleri, motor girişleri, pitot tube’leri, static port’ları, vs.) birikintilerden (kar, kırağı, don ve/veya buzlanmayı) tamamen temizlenmesidir. Uygulama sırasında anti-icing sıvısı nozul çıkışı 60 derece ısıtıldığından buhar oluşur.

Anti-Icing ise uçuş sırasında zorlu hava şartları nedeniyle yüzeyde birikinti olma ihtimali var ise uçağın kalkışına kadar uygulan işlemdir. Anti-icing işleminin etkili olması için uçağın yüzeyinin tamamen temiz olması yani De-Icing yapılması gerekir. Uygulama sırasında anti-icing sıvısı ısıtılmadığından buhar yoktur.

Sudan daha düşük kristalizasyon sıcaklığına sahip sulu çözeltili sıvı kullanılır. Buzlanma önleyen sıvı; izopropil alkol, etilen glikol veya alkol karışımı kullanılır. Uçak üzerindeki suyun donma noktasını düşürür, yüzeyi kayganlaştırarak yüzey üzerinde buz oluşumunu önleyen bu kimyasallar, kokpit camına, pervanelere ve karbüratörlere uygulanır.

Buz çözme mekanik yöntemlerle (kazıma, itme); ısı uygulayarak; suyun donma noktasını düşürmek için tasarlanmış kuru veya sıvı kimyasallar (çeşitli tuzlar veya tuzlu sular, glikoller ve alkol) kullanarak; veya bu tekniklerin bileşenleriyle yapılabilir.

Çok maliyetli bir işlem olan de/anti-icing işlemi kaza kırımda önemli olduğu için gerekli durumda uçak kalmadan hemen önce kaptanın kararıyla uygulanır.

Arkadaşıma bu uygulamaları anlattığımda sakinledi. Uçak korkunuz varsa da havacılıkta en önemli kelime emniyettir. Sizin emniyetiniz için alınan bu kararlar ve kurallar sizleri korkutmasın. Unutmayın “havacılıkta tüm kurallar kanla yazılıdır.” Sizin emniyetinizi düşünerek bu maliyetli işlemin uygulandığını ve beni hatırlayın. Koltuğunuzda güvenle oturun, beni de hatırlayarak gülümseyin.

Ömür Kahraman 20.03.2022