İçerikte Neler Var?

Baharın Müjdecisi Cemre

Baharın gelişini simgeleyen cemre, Arapça ateş koru, yanmış kömür parçası, kor, kıvılcım, yükselen ateş, kor alev, kor halindeki ateş, köz demektir. Tasavvufta temizlenme ve yeniden doğuşu temsil eden ateş, aşkı da temsil eder. 10. yüzyıldan beri varlığına inanılan cemre düşmesi, Arap, Fars ve Türk kültüründe olan cemre inanışı Grek, Moğol ve Çin kavimlerinde de vardır.

Cemre Düşmesi Ne Demek?

Hayvancılık ve tarıma bağlı toplumlarda günlük yaşamı kolaylaştırmak, işleri düzenlemek için uzun süren gözlemlerle oluşur. Isınmayan toprağa atılan tohum yeşermeyeceğinden, baharın yaklaşıp havanın ısınmasıyla beraber üretimin de başlamasını simgeler.

Şubatta yedişer gün arayla; hava, su ve toprakta oluşan ısı artışından cemre düştüğüne inanılan olaydır. Doğanın uyanışı ve canlandığı için baharın başlangıcı olarak kabul edilir.

İlk cemre, bugün havaya düştü. İkinci cemrenin 26-27 Şubat’ta suya, üçüncü cemrenin ise 5-6 Mart’ta toprağa düşeceğine inanılıyor. Çiftçinin ekimi planlama takvimi cemreye bağlıdır.

Yerküreye gelen güneş ışınları ve radyasyonu yer radyasyonundan daha fazla olduğundan ısı artışı olması da bilimsel açıklamadır.

Türkler arasında hava, su, toprak şeklinde görülürken başka kavimlerde toprak, su, ağaç şeklindedir.

Türkiye ve Azerbaycan’da yaratılışla ilgili eski inançlarından kaynaklanan ve Nevruz Bayramından önce, yılın son çarşamba gününde yapılan “boz ayın dört çarşambası” uygulamasını ifade eden “Cemle” de “Cemre” ile aynı kelimedir.

Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü’nde de Burhân-ı Katı’da verilen bilgilere göre kışın sonunda şubat ayında üç defa yerden heyecan eden buhar ve hararete cemre denir.

Eskilere göre cemre, şubatta semadan havaya, suya, toprağa düşen üç böcektir ve ısı da böceklerden etrafa yayılır.

Rizeliler, cemrenin yuva olduğuna ve o yuvadan siyah canlıların çıkıp etrafa yayıldığına ve çocuklara çarık giydirilmediğine inanır.

Denizli ve yöresinden çok soğuk olacağından Cemile ismini vermezler.

Denizli ve Uşak’ta koyun ve keçilerin doğurma zamanı üçüncü cemrenin düşüşüne denk gelecek şekilde yapılır.

Anadolu’da üçüncü cemrenin düşüşüne göre toprağa tohum atılır.

Eskiden ailedeki en yaşlı kadın cemrenin düştüğü gün ateşteki külleri bir kaba doldurup avludaki karın üzerine daire şeklinde serpermiş. Daha sonra ise insanlar cemrenin düştüğü gün karla buzla kaplı yollara kül, kum çakıl dökmek yerine ot, çöp, çiçek kırıntıları serpmeye başlamışlardır. Böylece Toprak Ana’ya ‘Ağaçlar, otlar ve çiçekler sana dönüş için hazır’ derler.

Sabah nohut unu, yoğurt ve ekmek mayasıyla ekmekler yapılır ve ailenin fertlerine dağıtılır.

Türk Ansiklopedisi’nde cemreye Cemile Hanım diyen kadınlar arasında eğlence vasıtasıdır.