İçerikte Neler Var?

Propaganda’nın Babası Goebbels ve Sanat

“Sanatın politikayla hiçbir ilgisi olmaması gerektiği fikrinin kendisi de politik bir tutumdur.”

George Orwell

Siyasetçiler, genellikle belirli bir amaç için kitleleri etkilemeyi amaçlayan propaganda yöntemini sıkça kullanırlar. Özellikle Nazi Almanyası döneminde, Hitler ve propaganda bakanı Goebbels tarafından şekillendirilen bu siyasal iletişim biçimi çok önemliydi.

Propaganda’nın Babası Goebbels Kimdir?

Dr. Paul Joseph Goebbels 1897 Almanya doğumludur. Dil ve edebiyat alanında eğitim almış olmasına rağmen yazar olma çabası başarısızlıkla sonuçlandı. Berlin’deki bir gazetede gazeteci olma başvurusu reddedildi. Süregelen hayal kırıklığı, onu ilk kez Hitler’i dinlediği Münih’e yönlendirdi. 1924’te Nazi Partisi’ne katıldı, konuşma yazma yeteneği Hitler’in dikkatini çekti ve Goebbels, onun ilk işbirlikçilerinden ve en yakın dostlarından biri haline geldi.

İşgal altındaki Ruhr’a gönderilerek Büyük Almanya Nasyonal Sosyalist Özgürlük Hareketi’nin yerel bir grubunu kurdu ve burada Fransız siyah birliklerinin varlığına karşı öldürücü makaleler yayınlamasıyla ün kazandı.1926’da Berlin Gauleiter’i oldu (O zamanlar Almanya’da hala azınlık bir hareket olan NSDAP’daki politik rolü).İki yıl sonra, resmi olarak Reichstag’da oturmak üzere atanan ilk Ulusal Sosyalist milletvekillerinden biri oldu. Nisan 1930’da Hitler, onu parti ‘propaganda lideri‘ olarak atadı. Goebbels, 1932 seçiminde Hitler’in zaferine büyük katkıda bulunarak önemli bir rol oynadı. 13 Mart 1933 tarihinde Mareşal Hindenburg tarafından Reich Halk Aydınlatma ve Propaganda Bakanı (Reichsminister für Volksaufklärung und Propaganda) olarak atandı. Eylül ve Kasım arasında kurulan Reich Kültür Odası‘nın doğuşu, ülkenin tüm sanatsal üretimi üzerinde kontrol sahibi olmasını sağladı.

Goebbels ve Sanat

Goebbels’ın Nazi Almanyası’ndaki sanatsal yaratıcılık konusundaki durumu, rakibi Alfred Rosenberg’ininkinden daha karmaşıktı: Goebbels, 10 Mayıs 1933’teki Berlin ve diğer yirmi bir üniversite şehrinde gerçekleşen kitap yakmaları olan otodafeleri orkestrayla yönlendiren kişiydi. Bu sırasında Rosenberg’ın destekçileri tarafından eleştirilen bir estetik olan ekspresyonist sanatçılara hoşgörü göstermeye devam etti. En azından ilk yıllarında, “dejenere” olarak damgalanan müzik eserlerini repertuarında tutmaya çalıştı. Hitler’in sanatsal moderniteye karşı katı tutumu, Goebbels’i bazı kişisel zevklerinden vazgeçmeye ikna etti, ancak bu, yasaklı sanatçıların tablolarını el koyma bahanesiyle biriktirmesine engel olmadı.

Ultra milliyetçi olarak, sanatsal konularda Alman hakimiyetini vurgulayan eserleri teşvik etmek istiyordu; bu nedenle, ilginç bir şekilde, başlangıçta antisemitik yasaların uygulanmasına karşı çıkan sanatçıları veya orkestratörleri korurken, bazı yetenekli bestecilerin Yahudi kökenlerini belirsizleştiriyor veya eşlerini koruyordu. Haziran 1938’de Rosenberg’e bağlı soybilim araştırmacıları, Viyana’daki St. Stephen Katedrali’nin vaftiz kayıtlarında Johann Strauss’un bir Yahudi büyükbabası olduğunu keşfettiklerinde, Goebbels şunları söyledi:

“Biraz bilgiç bir kişi, Johann Strauss’un yüzde on iki Yahudi olduğunu keşfetmiş. Bunun halka açıklanmasını yasakladım. İlk olarak henüz kanıtlanmış değil; ikinci olarak, Alman kültürünün tamamının yavaşça kenara itilmesine izin vermek istemiyorum. Sonunda, tüm tarihimizden geriye Widukind of Saxony, Henry the Lion ve Rosenberg kalacaktı. Ve bu biraz az.”

Pragmatist biri olarak, Goebbels, völkisch ideolojinin sıkı bir şekilde uygulanmasının kültürel yaşamı tehlikeli bir yoksullaşma ile tehdit ettiğini fark etti. 1937’de, Rosenberg hakkında şu şekilde yazıyordu:

“O, kalın kafalı bir teorisyen ve tüm çalışmaları mahvediyor. Onun söz hakkı olsa, artık Alman tiyatrosu olmazdı, sadece ritüel, mit ve diğer sisli şeyler.”

Ancak, bu görünüşteki kültürel açıklık sonunda stratejik bir anlayış tarafından dikte edildi: rejimin imajını, özellikle Alman ve hatta uluslararası kamuoyuna karşı koruma meselesiydi, özellikle 1936 Olimpiyat Oyunları için.

Kamuoyuna son derece duyarlı bir stratejist olarak, ulusal sosyalist ideolojinin yayılmasında radyonun önemini çok erken fark etti. Birçok propaganda girişiminin kaynağı olacaktı, bunlar arasında caz ve Nazi orkestralarının oluşturulması da vardı. Bu orkestralardan biri de Charlie and His Orchestra idi, savaş sırasında Alman hava dalgalarından Britanya ve Amerika düşmanlarına şarkılar kaydedip yayınlayan bir radyo grubuydu.

Propaganda’nın babasının sanat üzerindeki etkisi sadece politik manipülasyonla sınırlı kalmamıştır, aynı zamanda kültürel hegemonyanın bir aracı olarak da kullanılmıştır. Alman sanatının Nazi ideolojisinin taşıyıcısı olarak işlev görmesini istemiştir. Ancak, bazı sanatçılar ve kültür figürleri, bu baskıya karşı direnmiş ve eserleriyle nazizme karşı bir tür muhalefet sergilemiştir.

Son olarak, vasiyetinde kendisini halefi olarak adlandıran Hitler’e sadık olan Goebbels, Hitler’ın intiharından kısa bir süre sonra çocuklarını zehirledi ve karısıyla birlikte Hitler’ın sığınağında intihar etti.

Opinyu

Kaynaklar:

https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1383653

https://www.history.com/topics/world-war-ii/joseph-goebbels

https://holocaustmusic.ort.org/politics-and-propaganda/third-reich/joseph-goebbels/