Bir Ekonomist Baladı

Doğada artık yoktur. Her şey sonuna kadar kullanılır (Buna karşı çıkanlar da var). Ama kabul edelim, ekonomistin görüşü budur. Onun “Görünmez El” derken kastettiği biraz da budur. Ne demiştir Mill üstat, ekonominin öznesi, “maddi çıkarını en akılcı şekilde ve en az fedakarlıkla maksimize eden” tiptir (Mill, 1836:45). Ekonomistin bilinç altında doğada yaşayan adam vardır. O aşırı yemez, fiziksel olarak her zaman fittir, depresyona girmez, şeker vs gibi hastalıklara yakalanmaz. Çünkü o doğanın kuralına göre ekonomize olmuştur.

Yağlı besinleri tercih eder çünkü bunlar ona enerji verir. Aynı zamanda lezzet verir ki lezzetin de amacı enerjidir. Aynı şey şekerli gıdalar için de söylenebilir. Stres seviyeleri normaldir ve gerektiği kadardır. Çünkü aslanla karşılaştığında adrenalin salgılanmalı, hızlıca savaş ya da kaç tepkisi verilmelidir. Böyle hayatta kalınır. Aslandan kurtuldu mu, endişe bitti..

Doğadaki insan rasyonel davranmalıdır. Hem de teknik anlamda rasyonel. Çünkü aksi takdirde yem olur. Gerçekçi olmalıdır, önündeki maddi dünyayı iyi hesap etmeli..  Bu insanın ne yediği ziyan olur, ne de gereksiz bir şey yaşar. Pek çok düşünür ve araştırmacıya göre günümüzün modern rahatsızlıkları bu aşırılıklardandır. Yani doğadan kopmaktan. Doğrudur da..

İşte İktisadın homo economicusu da böyledir. O aslında doğadaki ideal insandır. Sağlıklı vücudu ve sağlam psikolojisiyle, hasret duyduğumuz şey. O nedenle homo economicus da bir idealize tiptir. Başka bir yerde de değindiğimiz gibi, “olmak istediğimiz şeydir” (Bakır&Bahtiyar, 2021:352). Gereksiz yük taşımayan, mean bean optimization machine..

Dr. Öğr. Üyesi Görkem Bahtiyar

Kaynaklar

Mill, John Stuart (1836).”On the Definition of Political Economy; and on the Method of Investigation Proper to It,” London and Westminster Review, October 1836. Reprint, Mill, Essays on Some Unsettled Questions of Political Economy. 1844. Reprint, Collected Works. Vol. 4. Toronto: University of Toronto Press, 1967, pp. 120–64.

Bakır, H. & Bahtiyar, G. (2021). Modernizmden Postmodernizme İktisat. İstanbul İktisat Dergisi. 71(2):341-366.