Küresel Egemenliğin Parasal Dayanağı Sarsılırken

Aslında hepimiz farkındayız.

17 Kasım 2019 tarihinde Çin’de virüs salgını başladığından bu yana, dünyanın artık eskisi gibi olmayacağı söylendi durdu. Virüs bize, dünyada artık “uzaktan çalışma” şeklinde bir çalışma modelinin yaygın olarak kullanılabileceğini gösterdi.

Salgının üstüne bir de 24 Şubat 2022 tarihinde Rusya, Ukrayna ile savaşa başlayınca…

Dünya ekonomisinin gelecekte nasıl şekillenebileceği konusunda yine tahminler yapılmaya başlandı.

Geçtiğimiz günlere bir bakalım:

Çin ve Hindistan, Rusya’dan daha fazla petrol almaya başladılar.

Yuan ile ödenen Rus kömürü ve petrolü, Çin’e gönderilmeye başlandı.

7 Mart’taki en düşük noktasından bu yana, Rus rublesi önemli bir toparlanma kaydetti.

Rusya’ya uygulanan yaptırımların ne ölçüde ve hangi süre içinde işleyeceği tartışılıyor.

Bunlar bazı işaretler. Gelecek kesinlikle bunlara uygun bir şekilde biçimlenecek filan demek gibi bir niyetimiz de yok. Ama ekonomik anlamda çok önemli bir şeylerin olduğu kesin.

Diğer yandan, birileri dünyanın ekonomik ve parasal geleceği konusunda önemli bir şeyler söylemeye başladı.

Eski Federal Rezerv ve ABD Hazine Bakanlığı yetkilisi olan ve şimdi New York merkezli Credit Suisse Küresel Kısa Vadeli Faiz Oranı Stratejisi Başkanlığını yapan Zoltan Pozsar, bu krizin Başkan Nixon’ın emtia bazlı para döneminin sonu olan 1971’de ABD dolarını altından çıkarmasından bu yana, gördüğümüz hiçbir şeye benzemediğini yazdı[1].

Kim Bu Zoltan Pozsar?

Ekşi Sözlük’te onun için deniliyor ki, “Macar asıllı analist. Doların dünya üzerinde dolaştığı bin bir çeşit yolu ortaya koymasıyla, konunun en büyük uzmanı kabul edilmektedir”.

2014 yılında Zoltan Pozsar, “How the Financial System Works – A Map of Money Flows in the Global Financial Ecosystem “ (Finansal Sistem Nasıl Çalışır – Küresel Finansal Ekosistemde Para Akışlarının Haritası) adlı bir kitap yazmış[2]. Orada Albert Einstein’ın, “Eğer altı yaşındaki bir çocuğa anlatamıyorsan, kendin de anlamamışsındır” sözünü de kullanıyor.

Yine aynı kaynakta diyor ki, “Egemenliğin parasal bir dayanağı vardır ve genellikle bu bir tabudur“. Birinci Dünya Savaşı ve İkinci Dünya Savaşı sırasında ve son zamanlarda OMT’de[3] kullanılır[4].

Egemenliğin parasal dayanağı bir tabu olsa da…

Zoltan Pozsar, bunu kurcalıyor.

Kısaca Zoltan diyor ki…

1971 yılında Nixon, ABD dolarını altına bağımlı olmaktan çıkardı.

Ve o tarihten bu yana, 2022 yılında olanlar gördüğümüz hiçbir şeye benzemiyor. Pozsar, küresel para sisteminin, krizden sonra asla aynı olmayacağına inanıyor.

Ona göre bu kriz sona erdiğinde, ABD doları çok daha zayıf olacak.

Önce kısaca “emtia”nın mallar anlamına geldiğini ve tanımının, “Emtia ekonomide ticari faaliyetlerin konusu olan maden (altın, gümüş, platin), tarım ürünleri (pamuk, tahıl, kahve) veya enerji kaynakları (petrol, doğalgaz), hayvancılık ürünleri (sığır, domuz) vb. malların bütününe verilen isim”[5]dir şeklinde olduğunu buraya ekleyelim.

Ve sonra Zoltan’ın sözünü ettiği, günümüzde ortaya çıkabilecek emtia krizinden söz edelim.

Zoltan diyor ki, “Emtia teminattır ve teminat paradır ve bu kriz, dışarıdaki paranın içerideki paraya karşı artan cazibesiyle ilgilidir. Bretton Woods II, içeriden para üzerine inşa edildi ve temelleri, G7 Rusya’nın döviz rezervine el koyduğunda çöktü”.

Zoltan, halen sürmekte olan krizler ile 1997, 1998, 2008 ve 2020 krizleri arasındaki paralellikleri incelemiş, her krizin fonlama ve teminat piyasalarının kesiştiği noktada meydana geldiği sonucuna varmış.

Kısaca ona göre, dünya para sistemi geçmişte altın tabanlıydı, sonra dolar tabanlı oldu ve şimdi de emtia tabanlı oluyor.

Egemenliğin parasal dayanağı eğer söylenildiği gibi sarsılıyorsa…

Ve bu sarsılmalar bazen dünya savaşlarına denk geliyorsa…

Ağzımızdan yel alsın demekten başka ne gelir elden.

Prof. Dr. Necmi Gürsakal 08.04.2022

Kaynaklar:

[1] “Zoltan Pozsar: We are witnessing the birth of a new world monetary order

Credit Suisse”, 21.03.2022, https://www.credit-suisse.com/about-us-news/en/articles/news-and-expertise/we-are-witnessing-the-birth-of-a-new-world-monetary-order-202203.html

[2] https://www.financialresearch.gov/working-papers/files/OFRwp2014-04_Pozsar_ShadowBankingTheMoneyView_Attachment.pdf

[3] Kesin Parasal İşlemler (Outright Monetary Transactions “OMT”), Avrupa Merkez Bankası’nın, bankanın belirli koşullar altında Euro Bölgesi üye devletleri tarafından ihraç edilen tahvilleri ikincil, egemen tahvil piyasalarında satın aldığı (“kesin işlemler”) bir program.

[4] McCulley Paul, Pozsar Zoltan, “Helicopter Money: Or How I Stopped Worrying and Love Fiscal-Monetary Cooperation”, January 2013,  https://www.interdependence.org/wp-content/uploads/2013/01/Helicopter_Money_Final1.pdf

[5] https://tr.wikipedia.org/wiki/Emtia