Kripto Varlıklar Savaş Alanında!

Rusya Ukrayna savaşı bir yanı ile de ekonomik savaşa dönüştü. Rusya finansal yaptırımlarla sıkıştırılmaya çalışılıyor. ABD öncülüğünde batı ekonomileri Rusya’nın finansal sistemden bağını koparmak için hamle üstüne hamle yapıyorlar. Bazı Rus bankaları SWIFT’ten çıkarıldı. Visa, Mastercard Rusya faaliyetlerini askıya aldıklarını açıkladılar. Ama tabii ki bunlar hep geleneksel finansın unsurları. Peki, ya geleneksel olmayan finans?

Kripto varlıklar, liberteryen bir felsefenin ürünü aslında. Yani devlet ya da otoritenin denetimini, kişiler arasındaki para gönderme mekanizması arasında devlet veya yerleşik kurumların olmasını reddediyor. Hesaplar anonim, defterler ise (özellikle Bitcoin ve Etherium blok zincirlerinde olduğu gibi) kamuya açık. Kripto varlık işlem platformu Kraken’in CEO’su Powell bizim görevimiz bireyleri finansal sistemin dışında bir araya getirmek diyor.

O zaman geleneksel finansal aracılardan dışlanan Ruslar kripto varlıklardan faydalanabilirler mi?

Bu sorunun cevabı, savaşın başlaması ve yaptırımların gelmesi ile birlikte bir hayli tartışılmaya başlandı. Finansal piyasalara ilgilisini bildiğimiz ABD’li Senator Elizabeth Warren ABD Hazinesinden bu konuda bir talepte bulundu. Aslında haksız da sayılmazlardı. Cryptocompare’a göre sadece bir haftada ruble-kripto değişimi ikiye katlandı. Bu yaklaşık 140.7 milyon dolarlık bir artışa denk geliyor.

Korkulan bir başka unsur ise Rusların kripto varlıklarda tecrübeli olması. Rusya kripto madenciliği konusunda dünya üçüncüsü. Ayrıca, Rus hackerlar yaptıkları ataklarda fidye olarak kripto varlıklar istiyorlar. Chainanalysis’e göre fidye ataklarının dörtte üçü Rus hackerlar tarafından yapılıyor. Kısaca bu işi biliyorlar. Üstelik daha önce birçok raporda İran’ın uygulanan ambargoları kripto varlıkları kullanarak deldiği açıklandı.

Kripto varlıklar yaptırımları delmek için ne kadar uygun?

Kripto varlıklar, her ne kadar merkeziyetsiz olduklarını, işlemlerin anonim olduğunu iddia etseler de şu anda tam olarak öyle değil. Sonuçta fiat paradan kripto varlığa geçmek için bir aracı platformda dönüşüm yapmanız gerekiyor. Yani bilgileriniz platform aracılığıyla takip edilebiliyor. Bu platformlar her ne kadar ilk başlarda daha merkeziyetsiz bir yapı kurmayı hayal etseler de nihayetinde merkezi otorite ve regülatörlerle başlarının belaya girmemesi için düzenlemelere uyuyorlar. Kripto varlık borsaları olarak bilinen bu aracı kurumlar müşterini tanı (know your customer, KYC) uygulaması başlatmak durumunda kaldılar. Binance bu uygulama sonucunda %3’lük bir müşteri kaybına uğradığını açıklasa da yerleşik otoriteye ters düşmek de istemedi.

Bu tartışmaların arasında ABD’de beklenen kripto varlık düzenlemesi 9 Mart’ta açıklandı. Düzenlemede kripto varlıklarda yasadışı kullanımı önlemek için regülatörlerin yetkilendirildiği yer alıyor. Biden ayrıca Rusya’ya yapılan yaptırımların kripto varlıklar üzerinden de takip edileceğini söyledi. Ardından AB, G7 ülkeleri de benzer açıklamalar yaptılar. Kripto varlıklarda en büyük aracı kurumlardan Binance ve Coinbase ise hiç beklemeden yaptırıma uğrayanların varlıklarını donduracaklarını açıkladılar.

Yaptırımların kripto varlıklar kullanılarak delinmesi hayli zor. Sonuçta yaptırıma uğrayanlar bu aracı kurumlar üzerindeki cüzdanlardan işlem yapacaklar. Chainanalysis’in Uluslararası Politika Müdürü C. Malcolm kripto sisteminde denetimden kaçanları bulabilecek mekanizmaların olduğunu vurguluyor. Ayrıca Malcolm daha önce de ABD otoriteleri ile uyumlu çalıştıklarını da ifade ediyor. OFAC gibi kurumlar bazı sıkıntılı kripto cüzdanları tespit ettiklerinde aracı kurumlara bildiriyorlar ve bu cüzdanlar anında donduruluyor. Cüzdanda hareket olursa uyarıyor.

Ayrıca blok zincir üzerinden işlemler takip edilerek de anonimlik delinebiliyor. Örneğin, ABD’de Adalet Bakanlığı yetkilileri, Bitfinex’in 2016 yılında hacklenmesi ile çalınan 3.6 milyar dolarlık kripto varlığı blok zincir üzerinden iz sürerek buldular.  

Yani her ne kadar merkeziyetsizlik ve anonomilik iddiasıyla yola çıksalar da kripto varlıklar izlenebiliyor. Yaptırımlardan kaçmak için etkin bir yol değil.

Ukrayna’da kripto varlıklar

Diğer yandan Ukrayna’da da savaş başladığından beri kripto varlıklara olan talep arttı. Savaş dolayısıyla Ukrayna’da da finansal kurumlara bazı kısıtlamalar getirildi. Bu kısıtlamalara maruz kalmamak için kripto varlık alımları arttı. Ukrayna’nın kripto aracı platformu Kuna kurulduğundan beri en yüksek işlem hacmine savaş esnasında ulaştı.  Bazı Ukraynalılar ise savaştan kaçarken servetlerinin bir kısmını kripto varlıklara döndürdüler.

Savaş esnasında kripto varlıkların en verimli olduğu alan ise çok farklı. Alex Bournyakov, Ukrayna Dijital Dönüşüm Bakan Yardımcısı, 26 Eylül’de Twitterdan dijital cüzdan adresi verdi. Bu cüzdana kripto varlık bağışı yapılıyor. Dünyanın her yerinden Ukrayna’ya destek olmak isteyen insanlar bağışta bulunabiliyor. Hızlı, az masraflı ve anonim. Şu ana kadar bu yolla 100 milyon dolarlık kripto varlık bağışı yapıldı. Bu bağışlarla kurşungeçirmez yelekler, gece görüşü gözlükleri gibi ihtiyaçlar gideriliyor.  

Geleneksel finansal sistemin alternatifi olan kripto varlıklar hızla geleneksel finans sisteminin yanında yerini alıyorlar. Her ne kadar merkezi otoriteler bir alternatif olmalarına izin vermeseler de kripto varlıklar geleneksel finansal sistemi tamamlıyor.

Gelecekte ise ne olacak? Hep birlikte göreceğiz…

Opinyu- 17/03/2022