Kara Para Aklama ve Kripto Para

Halka açık blokzincirler doğal yapıları gereği şeffaf ve izlenebilir olsa da yasa dışı işler peşinde koşanlar kötü kazançlarını gizlemek için kripto paralara yöneliyor. Tıpkı meşru amaçlar için kullanan insanlar gibi…

Kripto paralar sınır tanımadan, anında ve genellikle düşük maliyetle işlem yapmaya imkan tanıyor. Kripto dünyasında kara para aklama, genellikle karanlık ağ pazarı ve fidye yazılımı gibi zincir üzerinde yapılan suçlarla ilgili fonların saklanmasıyla anılıyor. Ancak giderek daha fazla yaygınlaşan kripto para kullanımı, sadece bu dar kalıptaki suçlar için değil, daha geniş çaplı yasa dışı faaliyetlerden gelen kazançları da aklamak için tercih ediliyor.

Kriptonun yaygınlaşması, onu yalnızca zincir dışı suçlardan, mesela uyuşturucu kaçakçılığı ve dolandırıcılık gibi suçlardan elde edilen gelirlerin aklanması için bir araç haline getiriyor. 2024 itibariyle, kripto paralar üzerinden yapılan kara para aklama artık sadece kripto ekosistemine has suçlarla sınırlı değil, her türlü yasa dışı faaliyeti kapsıyor.

Bu durum, otoriteler için önemli etkiler doğuruyor. Öncelikle, kripto para konusunda uzmanlık sadece siber suç ekiplerine bırakılmamalı, tüm kolluk kuvvetlerinin bu konuda bilgi sahibi olması gerekiyor.

Kripto paralar, dünya genelinde yasa dışı işler yapanların kullandığı ödeme yöntemlerinden biri haline geldi. Bu yüzden, blokzincir işlemlerini takip etme becerisinin yanı sıra, geleneksel kara para aklama yöntemlerini de iyi anlamak artık şart. Diğer yandan işin güzel bir yanı da var: Doğru veri ve araçlarla, hem kamu hem de özel sektördeki otoriteler, blokzincirin şeffaflığından faydalanarak, normalde gözden kaçabilecek yasa dışı faaliyetleri ortaya çıkarabilir. Blokzincir analizleri, hem proaktif olarak istihbarat sağlayabilir hem de mevcut soruşturmalarda yasa dışı para akışlarına dair daha net kanıtlar sunarak, gittikçe karmaşıklaşan kara para aklama ağlarını çözmeye yardımcı olabilir.

Kara para aklama nedir?

Kara para aklama (money laundering), yasa dışı yollardan kazanılan paranın kaynağını gizleyerek, bu parayı yasal yollardan elde edilmiş gibi göstermek demektir. Yani, suçlardan kazanılan paraların nereden geldiğini saklayıp, onları rahatça kullanılabilir hale getirme süreci diyebiliriz. Bu genellikle uyuşturucu kaçakçılığı, yasa dışı bahis ya da terör finansmanı gibi büyük suçlardan elde edilen paraların yasal görünmesini sağlamak için yapılır.

Kara para aklama genellikle üç adımda gerçekleşir: yerleştirme, katmanlama ve entegrasyon.

İlk adım olan yerleştirme, yasa dışı paranın finansal sisteme sokulmasıdır, yani suçtan elde edilen paranın sisteme “giriş” yapması. Sonra katmanlama devreye girer; burada paranın kaynağını gizlemek için bir dizi karmaşık finansal işlemle para oradan oraya taşınır. Son olarak entegrasyon gelir, bu aşamada para artık tamamen yasal gibi görünür ve meşru ekonomiye tekrar dahil edilir, böylece suçtan kazanılan parayı kullanmak mümkün hale gelir.

Chainalysis, yıllık Kripto Suç Raporları’nda birkaç yıldır kara para aklama analizleri paylaşıyor. Bu raporlarda, bilinen yasa dışı cüzdanlardan gelen para akışını, ilk aşama olan yerleştirmeden başlayarak, paranın aklanmasını sağlayan dönüşüm hizmetlerine kadar detaylı bir şekilde inceliyor.

Bilinen yasa dışı cüzdanlar, genellikle borsa soygunları, kripto dolandırıcılıkları veya karanlık ağ pazarlarındaki suç faaliyetlerinden elde edilen fonları tutar. Dönüşüm hizmetleri ise kripto paraları itibari para ya da başka kripto türlerine çevirir veya farklı hizmetler sunar. Bunlara örnek olarak merkezi borsalar, DeFi hizmetleri, yasa dışı kumar ve bahis siteleri, karıştırıcılar ve köprüler verilebilir. Bu işlemler tamamen blok zincir üzerinde gerçekleştiği için buna kriptoya özgü kara para aklama diyoruz. Blokzincirin şeffaf yapısı sayesinde bu tür kara para aklama işlemlerini izlemek ve analiz etmek, geleneksel finansal sistemlere göre çok daha hızlı ve kesin bir şekilde yapılabiliyor.

Aşağıda görebileceğiniz gibi, 2019’dan bu yana bilinen yasa dışı cüzdanlardan dönüşüm hizmetlerine yaklaşık 100 milyar dolarlık bir para aktarılmış. Bu paranın en yüksek olduğu yıl ise 2022, büyük ölçüde Rus borsası Garantex gibi yaptırımlara tabi olan hizmetlerle yapılan işlemler sayesinde tam 30 milyar dolar. Bu rakamlar, yasa dışı işlemlerle bağlantılı cüzdanlardan çıkan paraların o zamanki dolar değerini gösteriyor.

^{Bu grafik, 2019’dan 2024’e kadar yasa dışı cüzdanlardan çıkış yapıp dönüşüm hizmetlerine ulaşan toplam kripto varlık değerini göstermekte. Grafik, yıllık bazda yasa dışı fonların hareketinde dalgalanmalar olduğunu ortaya koyuyor.}

Bu tahminler sadece yasa dışı kaynaklardan kripto hizmetlerine taşınan paraları kapsıyor, aradaki aracılar arasında gidip gelen işlemleri içermiyor ve bu işlemler onlarca hatta yüzlerce bireysel transfer içerebilir. Ayrıca, bu tahminler, kripto paranın kara para aklamak için kullanıldığı, ancak yasa dışı faaliyetin kaynağının belirsiz olduğu veya zincir dışı olduğu durumları da kapsamıyor. Mesela, bir uyuşturucu kartelinin uyuşturucu satarak bir dağıtıcıya kripto para ile ödeme yaptığını düşünün. Bu işlem, iki bilinen borsa arasında doğrudan gerçekleşirse, zincir üzerinde meşru hizmetler arası transferlerden ayırt edilemez. Ama doğru bilgilerle, otoriteler bu fonları zincir dışı istihbarat ve zincir üzerindeki analizlerle izleyebilir. Uyum ekipleri de müşterilerinin iş profiline uymayan şüpheli işlemleri işaretleyebilir.

Opinyu

Uyarı: Bu yazı; hukuk, vergi, finansal, yatırım ya da düzenleyici konularda profesyonel bir tavsiye vermek amacı taşımaz ve profesyonel bir görüş olarak da değerlendirilmemelidir. Herhangi bir karar almadan önce mutlaka kendi danışmanlarınızla görüşmenizi tavsiye ederiz. Opinyu, burada verilen bilgilerin doğruluğu, tamlığı, güncelliği, uygunluğu ya da geçerliliği konusunda garanti vermez ve gelecekte ortaya çıkabilecek durumlardan dolayı bu bilgileri güncelleme yükümlülüğü de üstlenmez. Ayrıca, bu içeriği kullanarak alınacak kararlar ya da yapılacak işlemlerden kaynaklanabilecek hiçbir sorumluluğu kabul etmez.