İçerikte Neler Var?
Tebrikler, Türk Borsasındasınız!
Politika faizinin enflasyonun çok altında belirlendiği ülkemizde parayı koruma davranışının bir ‘adres’ arayacağı çok açıktı. Çünkü her zaman böyledir.
Para gideceği adresi arar ve bulur…
Global çapta her ülkeye ‘acı’ veren enflasyon belasının önüne geçebilmek adına ülkeler, paralarının değerini korumayı seçtiler ve enflasyonu baskılayabilmek adına, kararlı politikalar uyguladılar ve bu politikaların ısrarla uygulanacağı mesajını dünya alemle paylaşarak ‘somut olarak’ adım da attılar, faiz artışlarına başladılar. Çünkü paranızın değeri bir noktada, enflasyonun üzerinde bir prim sunabilmesiyle de bağlantılıdır.
Sıkılaşan para politikası, para arzına giden patikaların daha engebeli olmasına yol açtı ve konjonktür riskli varlıklar olan hisse senedi piyasalarına yaramadı. Global endekslerde hatırı sayılır düşüşler görüldü.
2022 yılı ortalarında Borsa İstanbul’dan hisse senedinizi alıp, bugüne kadar sakince beklediyseniz, büyük olasılıkla yatırımınızı ikiye üçe hatta dörde bile katlamış olabilirsiniz. Amerika ve Avrupa hisse senedi piyasaları önemli orandan eksiler yazarken…
Hissedilen Fakirleşme
Yıl bittiğinde eskiden ‘Almanak’ eki sunma geleneği vardı basılı yayın organlarının, çok severdim. Şimdilerde azaldı sayıları…
2022 Almanak’ı olsaydı; sanırım kriptonun çöküşü, FED ve faiz artış patikası, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, patlayan enerji maliyetleri, ECB’nin Euro Bölgesi’ndeki resesyon endişelerini azaltmak için attığı adımlar gibi konulara mutlaka yer verirdi.
Sınır komşularımızın Türkiye ziyaretlerinde otomobillerinin bagajlarını tıka basa doldurup, ‘Türkiye çok ucuz, çok güzel, ne bulursak alıyoruz’ röportajları vermesinin Türk insanının boğazında yarattığı düğüm etkisine de herhalde…
Bir de Türkiye’deki negatif reel faiz politikasına…
Büyümeyi önceleyen ve enflasyonist piyasa ortamını ikinci plana atan ekonomi politikasının sonuçlarını bizzat yaşarken, alım gücü sürekli eriyen TL’nin işlevini arttırma adına asgari ücrete yapılmak zorunda kalınan zamların ‘sayısına’ fal açar olduk, ülkece…
Geriye Ne Kaldı?
Tasarruf sahibinin temel endişesi parasını koruyabilmektir.
Ardından onu büyütmek, geliştirmek gelir.
Alım gücü sürekli eriyen TL dövize kayamadı çünkü kurun durumu belli. Kriptodan ciddi bir para çıkışı oldu. Patlayan konut satışları kredi musluklarının kısılması ile önce yavaşlamaya sonra gerilemeye başladı. Altın deseniz FED belirsizliği nedeniyle halen yönünü bulma çabasında. Diğer değerli metaller de benzer durumda. Tahvil getirileri deseniz elbette TL politika faizinin üzerinde belirleniyordu piyasada ama, enflasyonun %85-90 bandında gezdiği bir ortamda tahvil faizi %30 olsa ne gam!
Geriye ne kaldı?
Yabancının kalmadığı, kendi kendimize çalıp oynadığımız güzelim Borsa İstanbul’umuz…
Sermaye piyasasının derinleşmesi ve birey & kurum tasarruflarının sermaye piyasalarında güvenle park edilmesi, bir kurallar manzumesi içinde ‘güvenle’ büyüyebilmesi kulağa gerçekten hoş geliyor değil mi?
Kesinlikle!
Sağlıklı bir devlet mekanizmasının yücelebilmesi için, bazı kilit kurumların ‘kesin bir özerkliğe’ ve ‘kesin bir bağımsızlığa’ sahip olması gerekiyor. Finansal piyasalarda bu bağımsızlık olgusunu mutlak taşıması gereken kurumların asıl görevini yapmadığında neler yaşanabileceğini çok iyi deneyimledik 2022’de.
Tebrikler, Türk Borsasındasınız!
Bu satırları okuyanlar arasında, ‘Bana bir hisse söyle, paramızı koruyalım’ düşüncesinde olanlar da olabilir, yatırım hesabının bulunduğu aracı kurumun araştırma departmanının raporlarını okuyup, model portföyündeki hisseleri sabırla inceleyenler de.
İçinde yaşadığımız konjonktürde Borsa İstanbul’un alternatifsizliği, TL’deki rekor negatif reel faiz politika tercihinin yanı sıra, Borsa İstanbul’daki yabancı seviyesinin tarihin en dip seviyesinde olmasından ve halen 5,5 Fiyat Kazanç seviyesinde olan BIST çarpanlarından kaynaklanıyor.
2022 başından beri yaklaşık %150 değer kazanan Borsa İstanbul endeksi, benzerlerine göre hala ucuz.
Ve evren artık oldukça geniş. Çünkü artık her geçen gün artmaya devam edeceği tahmin edilen 3,3 milyon bireysel borsa yatırımcısından söz ediyoruz!
Ancak şu da unutulmamalı.
Hisse senedi varlık büyüklüğü 1 milyon TL’nin üzerinde olan yerli yatırımcı sayısı sadece 119.700 kişiden ibaret. Bu 119.700 kişinin ortalama portföy büyüklüğü 1.435.079 TL olmuş.
Varlık büyüklüğü 100.000 TL’ye kadar olan yerli yatırımcı sayısı ise 2.563.128 kişi. Yani toplamın dörtte üçünden fazla, %77,40. Bu yatırımcı grubunun ortalama portföy büyüklüğü ise 41.546 TL.
Siz, ben, yan komşu, Ayşe Teyze, Haluk Amca yani.
O meşhur sosyal medya kısaltmasıyla ‘KY’, küçük yatırımcı…
3,3 milyona biraz da böyle bakmak lazım.
Neden Temkin?
Peki her şey bu kadar Borsa İstanbul endeksinin ve hisse senetlerinin lehine iken; neden her durumda temkinli olmak lazım?
Yukarıdaki tablodan dolayı dostlar…
Çünkü;
Hisse Senedi riskli bir yatırım aracıdır.
Hisse senedi yatırımı, her bireye uygun olmayabilir. Hisse senedindeki iniş çıkışlar sizi mutsuz ediyor ve yaşam konforunuzu zedeliyorsa, en sağlıklısı yatırımlarınızda hisse senedine yer vermemektir, bu gayet normaldir, ‘yapamıyorum’ diye suçluluk duyulacak bir şey değildir. Bu duruma çözüm olabilmek için hisse senedi yoğun yatırım fonları var.
Hisse seçimi zor ve sabır isteyen bir süreçtir, bu yetkinlik her bireyde olmayabilir.
Hisse senedi alırken taşıdığınız fiyat beklentisi, yaşam döngünüze uyum sağlayamayan bir vadede gerçekleşebilir.
Hisse senedi uzun vadeli bir ‘yatırım’ aracıdır.
Hisse senedinde %50 kayıp yaşadığınız zaman, aynı seviyeye tekrar geri dönmek için, elinizdeki hisse senedi fiyatının %100 artması gerekir. Değil kazanç elde etmek, kaybedileni geri almak için bile, çok daha güçlü bir pozitif performansa ihtiyaç duyulabilir.
Hisse senedinizi seçtiğiniz sektör, hiç hesapta yokken konjonktürel bir yıpranma yaşayabilir, bu yıpranma; planlarınızı ötelemenize neden olabilir.
Hisse seçiminizi riski dağıtarak yapmadıysanız ve tüm varlığınızı bir ya da iki hisse senedi gibi çok büyük risk yüzdeleriyle kurguladıysanız, uğrayabileceğiniz kayıp elde edebileceğiniz kazançtan yüksek olabilir. Hisse senedi yatırımında sektörel ve adetsel çeşitlendirme, riski dağıtmak adına çok önemlidir.
Tüm Bunlara Uzaksanız?
Peki şimdilik alternatifsiz ve gelecek vaat ediyor gibi görünen riskli bir finansal evrene bebek adımlarıyla da olsa bir girmek istiyorsanız ancak, bunların tümü size uzaksa ne yapmalısınız?
Hep söylerim.
Herkes finansal okuryazarlık yönü çok gelişmiş, risk nosyonu güçlü ve finansal planlamasını rasyonel yapabilen bir birey olmak zorunda değil.
Ancak her birey, emek vererek kazandığı parasını sermaye piyasasının kurallı evreninde enflasyona ezdirmeyecek yatırım yöntemleriyle değerlendirme konusunda doğal hak sahibi.
Çözüm yine sermaye piyasası evreninin içinde: Yatırım Fonları
Borsa İstanbul’a yatırım yapmak istiyorsanız, bunun için hisse portföyünü sizin varlık bakiyenizi arttırmak için profesyonelce sizin adınıza yöneten ve kuralları gayet açık, yatırım fonları aracılığı ile de deneyimleyebilirsiniz.
Ki bu evrene yabancı bireyler için en güvenli olduğuna inandığım yol budur. Türk Sermaye piyasasının içinde son 5 yılda %1000+ getiri sağlayan hisse senedi fonlarının sayısı az değil.
Tefas’a göz atmanız lazım.
Sözün Özü
Yatırımcıların korunması ve güvenilir bir ortamda tasarruflarını değerlendirebilmesi için kurulan ve bunun için faaliyet gösteren SPK gibi, Borsa İstanbul yönetimi kurumların ‘bağımsız ve özerk’ yapısının güçlü olması neden önemli biz küçük tasarruf sahipleri için?
Sermaye piyasalarında faaliyet gösteren Portföy Şirketleri, Aracı Kurumlar gibi tüm kurumsal aktörler, pay piyasalarımızın kural koyucusu Borsa İstanbul, bu ülkenin finansal piyasa evreninin kıymetli markalarıdır. Bu markaların yıpranmaması, bağımsız ve özerk yapılarının zedelenmemesi ve tam bir rasyonalite içinde hareket eden piyasa mekanizmasına müdahale edilmemesi çok önemli.
Bazı kurumlar siyaset üstüdür.
Borsa İstanbul yatırım yapmak isteyene güçlü ve sürdürülebilir bir yatırım imkânı, oyun oynamak isteyene de çılgın kayıp-kazançları sunan bir poker masası olabilir. Yatırımcının Borsa İstanbul evrenindeki varlığını ne şekilde değerlendireceği tamamen öznel bir konu, kendisine kalmış.
İşte sermaye piyasalarındaki kural koyucuların varlık sebebi, Borsa İstanbul özelindeki evrenin tüm aktörlerini sürdürülebilir ve güvenli yatırım metotlarıyla bu evrende tutabilmek, arada bir uğrayıp giden konuk değil, ‘ev sahibi’ olabilmelerini sağlayabilmektir.
Sahte fiyat hareketlerine prim vermeyen, bu tarz sakatlıkları tespit edip önlem alabilen ve yapanları sermaye piyasasının dışına itebilen bir mekanizmanın ‘güçlü ve sağlıklı’ varlığıdır.
Evet yatırımcıların korunması ve tasarruflarını ülkenin sermaye piyasalarında değerlendirmesi çok önemli ve ısrarla ilerlenmesi gereken güçlü bir yolculuk.
Gerçekleşebilmesi için ise emek, çaba ve sabır gerekiyor.
Tıpkı hisse senedi piyasalarında ‘oyuncu’ değil yatırımcı olduğunuzda güvenle ‘para’ kazanabileceğiniz, sürdürülebilir bir tasarruf yöntemi geliştirebileceğiniz gibi.
Sağlıkla kalın!
Yücel Ferek
Finans Sektöründe farklı pozisyonlarda 24 yıllık bir tecrübeye sahip olan Yücel Ferek, bu süreci 'sayısız insan, sayısız davranış biçimi, sayısız deneyim' olarak tanımlarken; tasarrufu bilmeyen değil, tasarrufa geçemeyen bir toplumun üyesi olarak, geç başladığı tasarruf sürecinde öğrendiklerini; meslek bilgisiyle harmanlayarak paylaşmayı amaçlıyor.
Tasarrufları bilinçli yatırımlara dönüştürme sürecinde, finansal bilginin her birey için ulaşılabilir, ücretsiz ve anlaşılır olması gereğine inanıyor.
Ülkemiz bireylerinin finansal piyasalardan eşit ölçüde yarar sağlamasını, 'toplumsal eşitliğe katkı sağlayan' kritik bir unsur olarak görüyor.
Bu amaçla kişisel bloğunda yazılar yazıyor, kendisine ait YouTube kanalında videolar yayınlıyor.
Finansal okuryazarlık gönüllüsüdür. Evlidir, iki çocuk babasıdır.
