Tutku, Başarı Ve Mutluluk Üzerine

İş dünyasının en çok kullanılan metaforlarından biri “Buzdağı Metaforu”dur. Buzdağı Metaforu ile en çok açıklamaya çalıştığımız kavramlardan biri ise “Başarı”dır.

Stratejik yönetim derslerimizde bizim de üzerinde sıklıkla durduğumuz bir konudur buzdağı metaforu ile başarıyı açıklamak. Çünkü başarılı girişim/şirketlerin hikayelerini incelediğimizde buzdağının görünmeyen yüzüne odaklanılmış birçok hikaye ile karşılaşırız. Buzdağının görünmeyen yüzünü değerlendirdiğimizde sistematik çaba, başarısızlıklara karşı dayanıklılık, sabır, özveri, risk almak gibi birçok görünmeyen unsurun başarıya ulaşmaktaki etkisini anlama ve farkındalık yaşama becerimizi geliştirmiş oluruz. Bu sayede tabii en önemli ritüeli de yerine getirmiş oluruz: Sorgulama

Başarı ve mutluluk arasında nasıl bir ilişki var?

Sorguladığımız konular ise genelde başarı ile strateji ve belki de daha zoru başarı ve mutluluk arasında nasıl bir ilişki olduğudur. Başarı en yalın ifade ile herhangi bir alanda ortalamanın üzerinde bir performans göstermek olarak ifade edilebilir. Mutluluk ise bir duygu durumudur. Hedoni ve ödömoni kavramları ile açıklanır. Hedonizm kısa vadeli tatminlerimizle duygu durumumuzu mutluluk olarak açıklamamızı sağlarken, ödömani ise varoluşsal olarak kendimizi gerçekleştirdikçe ve kabul gördükçe yaşadığımız tatmini açıklamamızı sağlar.

Sorgulamalarımızda bize en faydalı olan çalışmalardan bazıları Çizginin Dışındakiler kitabı, Strateji Yasaları kitabı, Dr. Özgür Bolat’ın mutluluk üzerine yaptığı TEDX konuşması, uzun ve mutlu yaşamanın sırrını anlatan İKİGAİ kitabı olur. Tabii ki bağlam ve akışa göre mutluluk, insan, işletme ve strateji üzerine pek çok faydalı ve ufuk açıcı kaynaktan istifade edilebilir. Sizler için böyle olan kaynakları bizlerle yorumlarda paylaşırsanız birlikte öğrenme sürecimize çok büyük katkısı olacaktır.

Çizginin Dışındakiler kitabında referans aldığımız varsayım buzdağının görünmeyen yüzündeki sistematik çaba unsurudur. Kitap vakalar üzerinden yetenekli bireylerin sistematik çaba sarf etmediği için yakalayamadığı başarıyı, benzer şekilde yetenekli olmayan bireylerin gösterdikleri sistematik çaba ile nasıl yakalayabildiğini anlatır (10.000 saat  kuralı).

Strateji Yasaları kitabında David Yoffie ve Michael Cusumano’nun stratejistlerin nasıl düşündükleri ve öğrendiklerinin bilimsel olarak araştırılması varsayımıyla, 3 stratejistin ( Andy Grove, Steve Jobs ve Bill Gates) kişisel yaklaşım ve kararlarının şirketleri üzerindeki etkisini yirmi beş yıllık bilimsel çalışmaların ışığında nasıl irdelediğini ve herkesin iyi bir strateji oluşturma ve uygulama konusunda kullanabileceği ilkeleri tartışıyoruz. Bu ilkeleri merak ederseniz şöyle:

-İleriye bakarak bugünü düşünmek,

-Şirketi riske atmadan büyük riskler almak,

-Yalnızca ürün değil, platform ve ekosistem yaratmak,

-Konum avantajından ve güçten yararlanmak,

-Kurumu kişisel dayanak noktasının çevresinde şekillendirmek

Kitap yukarıdaki beş strateji yasasını sırasıyla anlatsa da biz sorgulamamıza beşinci yasa “kurumu kişisel dayanak noktasının çevresinde şekillendirmek”ten başlıyoruz.

Dr. Özgür Bolat’ın mutluluk üzerine TEDX konuşmasında ise “Nasıl oluyor da toplumsal olarak tanımlanmış hiçbir başarısı olmayan biri mutlu olabilir? sorusunu arkadaşı ve dedesi üzerinden verdiği örnekle anlamaya çalışıyoruz.

Son olarak, İKİGAİ-Japonların Uzun ve Mutlu Yaşam Sırrı ise bizlere Aristo’nun mutluluğa bütünsel olarak yaklaşması bu sayede bir erdem olarak mutluluğun nihai hedefimiz olduğu ve bunun için davranışlarımızda bir dengeye ihtiyacımız olduğu varsayımlarını hatırlatır. Böylece mutluluk için bilmek ve çaba sarf etmek perspektifini kazanmamıza yardımcı olur. İKİGAİ, tutkumuz, misyonumuz, mesleğimiz ve uğraşımız arasındaki optimum dengeyi bulabilmemiz için bize rehberlik eder. 

Başarı, mutluluk ve tutku üzerine düşündüğümüzde tutkunun karşımıza başarılı ve mutlu olmanın bir harcı olarak çıktığını görüyoruz. Tutku bireyler ve onların kurduğu girişimleri kuzey yıldızına ulaştıran güdü olarak ifade edilebilir. Yokluğunda bireyler ve şirketler için varoluşsal bir amaç tanımlamak ve buna ulaşmak için daima ilerlemek kolay olmaz. Bu nedenledir ki, tutkuya girişimlerin kurucularının değerlerini ve vizyonunu besleyen bir harç demek yanlış olmaz.

Girişim kurmak için olmazsa olmaz bir unsur olmasa da ya da ölçülmesi zor bir unsur olsa da, buzdağı metaforunun görünmeyen yüzünün de görünmeyen yüzü olarak karşımıza çıkar. Tutkulu insanlar için sarf edilen sözlere baktığımızda ise kuruculardan bir yaşam biçimi, varoluşsal bir hikaye ile bahsedildiğini, iş prensipleri ve ilkelerinin tüm hayatlarına aksettiğini ve herkes tarafından kolayca benzer bir şekilde ifade edilebildiğini görürüz.

Tutku, başarı ve mutluluk kavramlarını içselleştirmemizde, başarılı ve/veya mutlu olmanın en başta bir seçim olduğu ile ilgili bir perspektif kazanmamızda ve sonuçtan ziyade (başarı ya da başarısızlık), süreçte yaşanılan ve deneyimlenenlerle mutlu olabilmemizi sağlar.

Not: Bu yazıya Haldun Dormen’in biyografisini konu alan Netflix belgeseli “Yaparsın Şekerim” ilham olmuştur.

Tuğçe Aslan