Hafızayı Korumak İçin D Vitamini Seviyenizi Yükseltin!

Küresel olarak, her yıl teşhis edilen 10 milyon yeni vaka ile 55 milyondan fazla insan demans problemi yaşıyor. Demans (bunama); öğrenme, bellek, oryantasyon, dil fonksiyonları ve kişilik gibi mental fonksiyonların bozulması ile karakterize, sosyal ve iş hayatını etkileyen, santral sinir sisteminde nöronların hasarlandığı bir hastalıktır. Sinsi başlar ve ilerleyici özellik gösterir. 

Demans hastalığının ilerlemesini durdurmak ya da yavaşlatmak mümkün ancak hastalığı tamamen yok etmek mümkün değildir. Demansa neden olan hastalıkların çoğunun kesin tedavisi yok ve kullanılan ilaçlar genellikle semptomları gidermeye yönelik.

Demans hastalığında genetik faktör vardır ancak hastalığın gelişimi için çevresel faktörlerden etkilenir. Epigenetik diyoruz buna. Örneğin tüm Alzheimer hastalığı olgularının %1’inden azı kalıtsal olma özelliği taşır.

D Vitamininin Önemi

Pandemi sürecinde yapılan birçok araştırma kanda D vitamini düzeylerimizin bağışıklığımızı sağlamada ne kadar önemli olduğunu defalarca kanıtladı. Şimdiye kadar sadece kemik sağlığında aklımıza gelen bu ‘güneş vitamini’ (aslında bir hormon) ayrıca kasların güçlenmesini, kas ve sinir sisteminin dengesini sağlar. Enfeksiyonlara karşı vücudu korur, direncini arttır, yeni deri hücrelerinin oluşmasını sağlar, kanserli hücrelerin büyümesini engeller ve yok olmasına yardımcı olur.

Şimdi önemli bir etkisinden de bahsetmeliyiz; demansa karşı koruyucu olarak D vitamini önemli.

Güney Avustralya Üniversitesi’nden dünya çapında bir İLK çalışma, bunama ve D vitamini eksikliği arasında doğrudan bir bağlantıyı yeni bir genetik araştırma olarak veriyor.

D vitamini, beyin görüntüleme özellikleri ve bunama ve felç riski arasındaki ilişkiyi araştıran çalışma şunları gösterdi:

• Düşük D vitamini seviyeleri, daha düşük beyin hacimleri ve artan bunama ve felç riski ile ilişkilendirildi.
• Genetik analizler, D vitamini eksikliği ve bunamanın nedensel etkisini destekledi.
• Bazı popülasyonlarda demans vakalarının %17 si, herkesin normal D vitamini seviyelerine (50 nmol/L) yükseltilmesiyle önlenebilir.

Genetik çalışma, düşük D vitamini (25 nmol/L) düzeylerinin etkisini ve bunama ve felç riskini inceleyerek, Birleşik Krallık Biobank’ tan 294.514 katılımcının verilerini analiz etti.

D Vitamini Düzeyimiz Nasıl Artar?

Güneşlenme: D vitamini organizmada sınırlı olarak üretilip depolanmaktadır; güneşten gelen UVB ışınları en güçlü D vitamini kaynağı oluşturmaktadır. Yeterince ultraviyole ışını alamamak ve deriyle temasının engellenmesi D vitamini sentezinin yetersiz olmasına neden olmaktadır. Güneşin dik geldiği öğlen saatleri 20 dk özellikle kol içlerini güneşe tutmak bile yeterli gelebilir.

D vitamini açısından zengin gıdalar:

Somon, sardalya, ringa, kılıç, ton, uskumru gibi yağlı balıklar, sığır karaciğeri, yumurta sarısı, karides, tavuk, kırmızı et, doğada güneş gören mantarlar

D Vitamini Takviyeleri:

Rutin yapılan kan tahlillerinde D vitamini düzeyi için verilen referans aralıkları artık yeterli görülmediğinden Uluslararası Endokrin Derneği de değerin en az 50 nmol/L olmasını tavsiye eder. Spor yapanlar, kemik erimesi riski olanlar ve uzman tavsiyesiyle daha çok D vitamin seviyesi önerilenler için bu değer, 60-80 nmol/L düzeylerine kadar çıkabilir. Gerektiğinde kullanılabilecek tablet, damla, sprey şeklinde D vitamini takviyelerinden yararlanılabilir. Doktor ve eczacılara danışılması sağlıklı olacaktır.

Hafıza ve Beyin Sağlığımız İçin Diğer Öneriler:

• Kan akımı ve oksijenlenme için egzersiz yapın.
• Bitki-sebze ve iyi yağlardan zengin beslenin.
• Bulmaca çözün, kitap okuyun (klasik kağıt kitaplar!)
• Stresinizi yönetin, uykunuzu alın.
• Sevdiklerinizle yakın olun, size iyi gelen insanlarla sosyalleşin.

Herkese sağlıklı günler dilerim.

Uzm. Ecz. Ayşegül Birlik 27.06.2022

Vitamin D and brain health: an observational and Mendelian randomization study, The American Journal of Clinical Nutrition, 2022