Nükleer Tehlikeler Ve Sağlığımız

Çernobil faciasını anlatan bir dizide nükleer fizikçi Ulana, yakınlarda bir yerde büyük miktarda radyoaktif madde salınımı olduğunu fark eder ve hemen bir iyot hapı yutar. Daha sonra çevresindeki insanları da bunu yapmaya teşvik eder. Gerçekten de 1986’ da Çernobil nükleer kazası sırasında Rus yetkililer tesisin çevresinde 30 km’ lik bir alana iyot hapları dağıtmıştı.

 2011’de Japon yetkililer, hasar gören Fukushima nükleer santralinin etrafındaki insanlara da iyot almalarını tavsiye ederler.

Haziran 2018′ de Fransa’nın en eski nükleer santrali Fessenheim yakınındaki bir nükleer kaza tatbikatı sırasında bir okulda fotoğraftaki iyot hapları bulunur.

 Geçtiğimiz ay Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ve Vladimir Putin’in Moskova’nın nükleer caydırıcılığının yüksek alarmda olduğu yönündeki yorumları Orta Avrupa’da bir endişe dalgasına yol açtı.

 Bulgaristan Eczaneler Birliği başkanı, ‘Son altı gün içinde Bulgar eczaneleri bir yıl boyunca sattıkları kadar [iyot] sattılar, bazı eczanelerin stokları şimdiden tükendi. Yeni miktarlar sipariş ettik ama korkarım çok uzun sürmeyecekler ‘ diye açıklama yaptı.

Polonya’da eczanelerde iyot hapları satışı iki kattan fazla arttı.

Neden iyot? Nasıl kullanılıyor?

İyot gerçekten nükleer bir patlama sonrası koruma sağlar mı?

Olay şu; radyoaktif iyot (I-131 ve I-129), nükleer bir reaktör içerisinde ya da nükleer bir bombanın patlaması sırasında oluşuyor ve patlamayla havaya radyoaktif iyot karışıyor. Tiroid dokusu, bu radyoaktif iyotu da bağladığı için, bu durum kanser ve diğer problemlere sebep oluyor.

İlk 24 saat içerisinde yüksek doz iyot kullanıldığında, tiroid bezindeki ve vücudun diğer yerlerinde iyot reseptörleri doyurulduğu için, radyoaktif iyotun bağlanması önlenmiş oluyor. Bu bir koruma aslında.

Maruziyetten sonra ilk 3- 4 saatte alındığında da koruyucu etkiye sahip ancak nükleer tehlike öğrenildiği ilk an kullanmak daha önemli.

Tehlike devam ettiği sürece her 24 saatte bir doz tekrarlanır.

Nükleer tehlike olduğunun ve tehlikenin bittiğinin duyurusuna kadar beklenmelidir.
Özellikle çocuklar radyoaktif iyota karşı daha duyarlıdır.

İyot takviyesi için Potasyum iyodür kullanımı onay alıyor.

Kullanılan iyot yani Potasyum iyodür (KI)’ ün, tiroid bezini nükleer santrallerden veya bir nükleer saldırı sırasında kazara salınan radyoaktif iyottan korumak için kullanımı 1982 yılında FDA tarafından onaylandı. KI’ nin birçok tıbbi ve beslenme uygulaması olmasına rağmen, en önemli kullanımı radyasyona karşı bir antidot (panzehir) olmasıdır.

KI’nin radyasyon koruyucu veya antitiroid ajan olarak değeri, 1986’ da Çernobil nükleer kazası sırasında Rus yetkililerin KI’ yi tesisin çevresinde 30 km’lik bir alana dağıtmasıyla kanıtlandı. Amaç, oradakileri nükleer reaktörlerde bulunan ve hasarlı reaktörler tarafından salınan en bol ve yüksek kanserojen madde olan radyoaktif iyottan korumaktı.

130 mg KI dozları, bir yetişkin için günde 150 mcg olan iyot ihtiyacından yaklaşık 700 kat daha fazla olan 100 mg iyodür sağlar. İyotlu tuzdaki KI bu kullanım için yetersizdir, çünkü bir tablete eşit olmak için 80 yemek kaşığı yemek gerekir ki bu mümkün değildir. İnsanlar için önerilen dozlar da yaşa göre değişiyor. (Tablo1).

İyot kullanımında önemli uyarılar

* Hamilelerin tek doz kullanması önerilir.
* Emzirenlerin, devam eden nükleer kirlilik süreci haricinde tekrarlayan dozları almaması gerekir.

Önemli uyarı!
İyodun büyük dozları bir sağlık sorunu oluşturabilir, bir sağlık profesyoneli olarak doktor önerisi olmadıkça kullanımını sağlıklı bulmuyorum ve acil durum dışında alınmaması gerekir.

Umarım bu yazı sadece bilgi olarak kalır.

Bir nükleer felaket ile karşılaşmamak umudu ile…
Herkese sağlıklı, barış dolu günler dilerim.

Kaynak:

1- Kowalsky RJ, Falen SW. Radiopharmaceuticals in Nuclear Pharmacy and Nuclear Medicine. 2nd ed. Washington DC: American Pharmacists Association; 2007.

2- U.S. Food and Drug Administration. FDA’s guidance on protection of children and adults against thyroid cancer in case of nuclear accident. FDA talk paper. April 5, 2011.

Availability of U.S. Food and Drug Administration (FDA)-approved potassium iodide for use in emergencies involving radioactive iodine. Nuclear Regulatory Commission Notice 88-15.

www.reuters.com/world/europe/putins-nuclear-comments-lead-rush-iodine-central-europe-2022-03-02/

Uzm. Ecz. Ayşegül Birlik 21.03.2022

*Tüm olağanüstü hallerde devletimizin yetkili kurumları olan T.C. Sağlık Bakanlığı ,AFAD ,TTB önerileri dışında kendiliğinizden ilaç edinip kullanmayınız.