Metaverse, ayak uydurmak zorunda olacağımız, bireysel ve toplumsal alışkanlıklarımızı değiştirmemize sebep olacak bir distopyanın ürünü mü yoksa üretimden tüketime, hobilerimizden eğitime kadar birçok alanda verimliliğimizi arttıracak bir araç mı olacak? Konu ve kavramlara bu yaklaşımdan bakmak çok daha doğru olacaktır.
Teknolojiye Giriş 101
1900’lerin başında yaklaşık 2 milyar olan dünya nüfusu 2000 yılına gelindiğinde 4 milyarlık bir artışla 6 milyara ulaştı. 100 yılda yaşanan artışın yarısı 20 yılda yaşandı ve bu artışla beraber gelişen bilim ve teknoloji sayesinde 21. yüzyıl belki de insanlığın en çok yenilikle tanıştığı yüzyıl oldu. 3 boyutlu yazıcılar, arttırılmış gerçeklik uygulamaları, blockchain, yapay organlar, dijital asistanlar ve yapay zeka ve sosyal hayatlarımızda belki de en fazla değişikliğe neden olan sosyal medya platformları bu yeniliklerden sadece birkaç tanesi olarak sayılabilir.
Nüfus artışı yüzdesel olarak düşüş eğiliminde de olsa mutlak değer olarak artış devam ediyor ve 2050 yılında dünya nüfusunun 10 milyara ulaşması bekleniyor. Bu noktada yukarıda saydığım bunca yenilik ve henüz adını koymadığımız diğer buluşlar temelde her ne kadar insanlığın yaşam kalitesini arttırmak amacıyla bulunmuş gibi gözükmese de, üretim ve tüketim verimliliği aslında tam olarak da insanlığa hizmet etmektedir.
Adam Smith’in Ulusların Zenginliği’nde de belirttiği gibi bir kapitalistin önceliği her ne kadar kar maksimizasyonu ve bireysel refahı olsa da, yaptığı buluşlar ve bu buluşların ticarileştirilmesi neticesinde toplum refahını da arttırmış olur. Artan nüfusumuz bizleri üretim ve tüketim alanındaki verimliliklere muhtaç bırakacak. Çünkü kaynaklarımız sınırlı ve bu kaynakları en verimli şekilde tüketme, yeniden üretme ve sürdürülebilir kılma konusunda yapılacak her yeni buluş, belki de devamlılığımızı sağlamak için elzem olacak.
Yeni Evren Metaverse Ne Değildir?
Yukarıda ortaya koyduğum sebep-sonuç ilişkileriyle konuya giriş yapmak, metaverse nedir ve ne değildir sorularını cevaplamak için bir ön hazırlık şeklinde değerlendirilebilir. Metaverse, ayak uydurmak zorunda olacağımız, bireysel ve toplumsal alışkanlıklarımızı değiştirmemize sebep olacak bir distopyanın ürünü mü yoksa üretimden tüketime, hobilerimizden eğitime kadar birçok alanda verimliliğimizi arttıracak bir araç mı olacak? Konu ve kavramlara bu yaklaşımdan bakmak çok daha doğru olacaktır.
Metaverse ne değildir sorusunu cevaplamadan önce metaverse’ü bir kavram olarak ele alalım. Meta (öte) ve universe (evren) kelimelerinden türemiş bir tanım olarak karşımıza çıkan metaverse aslında öte evren, diğer evren gibi anlamlar taşımaktadır. Hali hazırda içinde yaşadığımız evreni birincil evren (fiziksel evren, offline evren) olarak düşünürsek metaverse aslında bizler için fiziki olmayan, online evren yani ikincil evrendir. Burada birincil ve ikincil tanımlarını bilerek kullanıyorum.
Çünkü eğer metaverse’ü ikincil olarak düşünmezsek o zaman yukarıda belirttiğim distopik gelecek bizler için bir kaygı unsuru oluşturacaktır. Bu da verimliliklerimiz üzerinde olumsuz etkilerle sonuçlanacak ve oyun dışı kalmak, temel ihtiyaçlarımızı dahi karşılamakta zorlanacağımız bir ortam anlamına gelecektir.
1. Metaverse tamamıyla sanal bir dünya demek değildir.
Metaverse, Snow Crash kitabını okuyanlar ya da Ready Player One filmini izleyenlerin zihinlerinde kodladıkları evren olarak (en azından bu yazıyı okuyanların geleceğinde) karşımıza çıkmayacak. İkincil evren diye adlandırmamın temel sebebi de bu. Metaverse, bugünkü sosyal alışkanlıklarımızı kökünden değiştirecek bir kavram değildir. Birçoğumuzun düşündüğü gibi gözümüzde VR gözlüklerle bütün günümüzü küçücük bir odada geçirmeyeceğiz.
Bugün 2 boyutlu olarak gerçekleştirdiğimiz online toplantılarımızı 3 boyutlu olarak yapacağız, alışveriş deneyimlemelerimizi gerçeğe çok yakın bir şekilde yine 3 boyutlu olarak ve 5 duyumuzu kullanarak online olarak yaşayacağız, konserlere, sergilere, tiyatrolara veya çeşitli gösterilere yine VR gözlüklerimizle katılabileceğiz ama bunların hiçbirisi dostlarımızla sanal kahve içeceğiz ya da bayramlarda büyüklerimizin ellerini sensörlü kıyafetlerle öpeceğiz anlamına gelmiyor. Bugün bir e-ticaret ya da sosyal medya platformunda ne kadar vakit geçiriyorsanız ondan fazlasını tahayyül etmek distopik sonuçlar doğuracaktır.
2. Metaverse yakın bir gelecekte kaçınılmaz bir olgu olmayacak.
Evet, belki Facebook, NVIDIA, EPIC gibi şirketler metaverse üzerine çok büyük yatırımlar yapıyor olabilirler. Fakat bu yatırımların farklı şirketler tarafından ve büyük ölçekli olmasının bazı dezavantajları da olacak. Örneğin standartlaşmamış evrenler ya da platformlar arası entegrasyon problemleri metaverse için büyük birer imtihan gibi gözüküyor. Ayrıca metaverse’ün yaygın olarak kullanılması için birçok donanımın daha ulaşılabilir olması gerekiyor. Daha çok tüketim hedefi ile ilerleyen kapitalist organizasyonların büyük bir tüketici grubundan kolay kolay vazgeçmeyeceklerini tahmin etmek çok da zor değil. Bu yüzden söz konusu bu donanımların birçok insan tarafından kolayca ve düşük maliyetlerle ulaşılabilir olmadığı bir gelecekte metaverse bir alternatif olmaktan öteye geçemeyecektir.
3. Metaverse ile beraber bugün kullandığımız paralar tarihe karışmayacak.
Blockchain ile birlikte karşımıza çıkan kripto paralar bir süredir birçoğumuzun gündeminde. Kripto paralar tabii ki birçok anlamda hayatımızı kolaylaştıran birer araç. Fakat merkeziyetsiz oluşları beraberinde bazı problemleri de getirmiyor değil. Bu nedenle özellikle devletler bu konuda çok daha temkinliler. Evet belki çeşitli online evrenlerde geçerli olacak olan kripto paralar olacak fakat bu o evrenlerde kredi kartınızı kullanamayacağınız anlamına gelmiyor. Unutmayalım, metaverse tüketim amaçlı bir kavram ve bu evrenleri yaratanlar için bizler birer tüketiciyiz.
4. Bildiğimiz devlet mekanizmasının yerini şirketler almayacak.
İnsanoğlu bugünkü düzenine kavuşana kadar çok acılar çekti ve her birimizin genlerinde bu acılar kodlanmış vaziyette. Dolayısıyla iradelerimizle yaptığımız seçimler neticesinde bizleri yönetme pozisyonuna atadığımız kişilerden beklentilerimiz toplumsal sözleşmelere riayet etmeleridir. Mülkiyetlerimizi, özgürlüklerimizi ve adaleti muhafaza etmeleri ve bunun sürekliliği için önleyici tedbirler almalarıdır. Öncelikli amacı kar etmek olan şirketlerin sahipleri ya da yöneticilerinin bu hassasiyette olmalarını beklemek fazla iyimserlik olur. Özetle, bu kadar acı ve tecrübeye hem tarihi olarak tanıklık etmiş hem de hafızalarına kodlamış 8 milyar insanın toplum sözleşmelerini bir kenara koyup iradelerini sermayeye bırakmalarını beklemek de doğru değildir.
Yeni Evrene Nasıl Hazırlanılmalı?
Yukarıda metaverse ile ilgili mitlerden, kurumlardan, tarihten ve felsefeden bahsettim. Bunlardan bahsetmemin amacı, metaverse’ün düşündüğümüz kadar ürkütücü bir kavram olmadığını açıklamaktı. Nedenleri ve sonuçları ile inceleyerek metaverse aslında ne için var olacak ve biz burada ne yapacağız sorularını kısa ve basit bir şekilde açıklamaya çalıştım. Peki şimdi ne yapacağız? Bu evrenlere kendimizi nasıl hazırlayacağız?
Öncelikle hala teknoloji ile arasına mesafe koyan herkesin bu mesafeyi ortadan kaldırmaları gerekiyor. Her ne kadar metaverse kaçınılmaz olmayacak dediysem de bugün mevcut işlerimizin sürdürülebilirliği konusunda dürüst ve objektif bir değerlendirme yapmalıyız. Yeteneklerimizi dijital varlıklar haline getirmeli ve bunlardan gelir elde etmenin yolları üzerine metotlar geliştirmeliyiz. Metaverse’ün tüketici tarafında olmamız kesin iken, bunun üretici tarafında neler yapabiliriz bunları irdelemeliyiz. Günümüzde dijital uygulama geliştirmek artık çok kolay hale geldi.
No code veya low code denen uygulamalar sayesinde kendi uygulamalarımızı geliştirmek artık çok basit. Bu alanda yetenekler edinmeli ve bunları gelire dönüştürülebilir hale getirmeliyiz. Dikkat ettiyseniz çeşitli evrenlerden sanal arsa alınmalı ya da bilmem ne coine yatırım yapılmalı demedim. Bu konulara çok şüphe ile yaklaşıyorum ve bu balonun bir gün patlayacağını düşünüyorum.
Bir sonraki yazım web 3.0 ile ilgili olacak. Bu devrim ile birlikte metaverse de diğer birçok internet uygulaması gibi daha fazla anlam kazanacak.
Türkiye'nin ilk Nitelikli İçerik Platformu Opinyu ile artık doğru ve güvenilir bilgiye ulaşmak çok kolay. Opinyu House ile eğitim, toplantı, seminer, webinar gibi etkinliklerden haberdar olabilir ve katılabilirsiniz. Daha fazlası için lütfen üye olun ve sosyal hesaplarımızı takip edin.
www.opinyu.com'da yer alan her türlü içeriğin tüm telif hakları Opinyu'ya aittir. www.opinyu.com sitesinde yer alan bütün yazılar, materyaller, resimler, ses dosyaları, animasyonlar, videolar, dizayn, tasarım ve düzenlemelerimizin telif hakları 5846 numaralı yasa telif hakları korunmaktadır. Bunlar opinyu.com’un yazılı izni olmaksızın ticari olarak herhangi bir şekilde kopyalanamaz, dağıtılamaz, değiştirilemez, yayınlanamaz. İzinsiz ve kaynak belirtilmeksizin kopyalama ve kullanımı yapılamaz. www.opinyu.com'daki harici linkler ayrı bir sayfada açılır. Yayınlanan yazı ve yorumlardan yazarları sorumludur. Opinyu hiçbir bildirim yapmadan, herhangi bir zamanda değişikliğe gidebilir.
Opinyu bu sitedeki bilgilerden kaynaklı hataların hiçbirinden sorumlu değildir. Opinistlerin (Yazarların) İçeriklerindeki Sorumluluk Kendilerine Aittir. İçerikler kesinlikle tavsiye içermemektedir. İçeriklerden edindiğiniz bilgileri uzman kişilere danışmadan uygulamanız zararlı sonuçlar doğurabilir. Bu sonuçlardan Opinyu ya da Yazar asla sorumlu tutulamaz.
