‘Yapan’ Zeka Çağı

Hatırlar mısınız bilmem ama 4-5 sene kadar önce, Facebook’un geliştirdiği yapay zeka ile ilgili viral bir haber dolaşmaya başlamıştı.

Facebook’un yapay zekası kendi dilini geliştirince mühendisler fişini çekti!

FORBES – 16 Ağustos 2017

Satır arası: Bilemiyorum, internetten sonra herhalde artık gazetecilik ya da habercilik böyle bir şey oldu; korkutucu, merak uyandırıcı, kışkırtıcı bir başlık at, içeriği de sağdan soldan arakla ve ortalığa teyide muhtaç milyonlarca 'bilgi' kılıklı cümleler yığını bırak. Clickbait diyorlar buna. Tık tuzağı. Sonuçta asıl önemli olan ne kadar trafik aldığın. Etik mi değil mi diye tartışıyorlar. 
Söylemezsem olmaz: Gerçi Opinyu da zaten bu tuzaklara maruz kalmak istemeyenler için kuruldu. Taahhüt ediyoruz, etik oluşu ile ilgili zerre miskal şüphe duyulan herhangi bir durum Opinyu'da asla yer bulamayacak. 

Tabii bu viral haberle ilgili daha sonraları yüzlerce yeni haberler çıktı. Reddit, Quora, Medium gibi platformlardaki uzmanlar konuyla ilgili ‘yahu olur mu öyle şey‘ minvalinde yazılar yazdılar. Elon Musk bile, her konuda olduğu gibi (!), konuya müdahil oldu:

‘Mark’la (Zuckerberg) görüştüm, olay hakkında çok bilgisi yok.’

Ticari kaygılarla ve tamamen Clickbait olarak kurgulanmış bu haberler ve Musk’ın ‘Mark da konuyu bilmiyor ve çok şaşkın’ anlamına gelen tweeti ile birlikte yapay zeka konusundaki mitler de artmaya başlamıştı. Girdiğimiz her toplantının ya başı ya sonu mutlaka bu habere dayanıyor ve ne zaman robotların kölesi oluruz tartışmaları başlıyordu.

-Clickbait Bile Olsa- Haberin Başlığındaki Detay

Haber şöyle diyordu: Facebook’un yapay zekası kendi dilini geliştirince mühendisler fişini çekti!

Burada mükemmel bir detayı atladı o zamanın komplo teorisyenleri. Fişini çekmek!

Çok basit bakalım; demek ki, yapan zeka istediği zaman yapay zekanın fişini çekebiliyor. İşte; bir baba, bir amca ve bir mentor olarak beni asıl ilgilendiren kısım da burası.

Okuyanlar anımsayacaktır, daha önce Yeni Yüzyıl, Yeni İnsan, Yeni Evren: Metaverse adlı opinyumda şöyle bir kısım vardı;

…Çünkü eğer metaverse’ü ikincil olarak düşünmezsek o zaman yukarıda belirttiğim distopik gelecek bizler için bir kaygı unsuru oluşturacaktır. Bu da verimliliklerimiz üzerinde olumsuz etkilerle sonuçlanacak ve oyun dışı kalmak, temel ihtiyaçlarımızı dahi karşılamakta zorlanacağımız bir ortam anlamına gelecektir. 

Yeni Yüzyıl, Yeni İnsan, Yeni Evren: Metaverse

Yapan Zekalar Yetiştirmek

Çok değerli opinistimiz ve sevgili dostum Tolga Özdemir’in @tolgaozdemir bu konu hakkında muhtemelen benden çok daha fazla birikimi ve söyleyeceği vardır fakat teknoloji meraklısı ve geleceği okumayı az çok bilen biri olarak ben de görüşlerimi kısaca belirtmek isterim.

Algoritmik Düşünce

Yapay zeka öğrenmesi iki temel şekilde gerçekleşir ve her iki öğrenme çeşidi de muazzam kurgulanmış algoritmalar ile mümkündür. İşte bu algoritmaları kurgulamak yapan zekanın görevidir. Şahsi olarak en fazla önem verdiğim husus algoritmik düşünme kabiliyetine muktedir çocuklar yetiştirilmesidir.

Satır Arası: Yapay zeka öğrenme şekilleri:

1. Gözetimli Öğrenme (Supervised Learning): Yapay zekayı elinizdeki veri setiyle bir nevi eğittiğiniz sistemdir. Örneğin, yüzbinlerce görsel ve onlarca araç içerisinden hangisinin otobüs, hangisinin gemi ya da hangisinin bisiklet olduğunu etiketleyip bir veritabanına kaydederseniz ve yapay zekanın bundan sonraki girdileri daha önce etiketleme yaptığınız verilere göre değerlendirmesini isterseniz bu bir gözetimli öğrenmedir. Yani algoritmanın bir otobüs fotoğrafı ile karşılaştığında önceki otobüs görsellerinden öğrendikleri ile 'bu bir otobüstür' sonucu üretmesi gibi. 

2. Gözetimsiz Öğrenme (Unsupervised Learning): Burada ise, gözetimli öğrenmeden farklı olarak, etiketlenmiş ya da gruplanmış veri yoktur ve algoritma bağımsız veriler arasından sınıflandırma ve kümeleme yapar. Örneğin bir sosyal medya platformuna üye olduğunuzda gelen 'tanıyor olabileceğiniz kişiler' bildirisi bu tip bir makine öğrenmesi sonucudur. 

Kafamızdaki ‘Eskimiş’ Meslek Kodlamaları

Yapan zekaları yetiştirebilmek için öncelikle kendi düşünce sistemimizi güncellememiz gerekiyor. KPSS’ye girip iyi bir puan alarak herhangi bir kamu kurumunda 8-5 mesai ile çalışmayı üstün bir başarı olarak görmek ve çocuğu bu yönde telkin etmeye gayret etmek yapan zeka potansiyeli taşıyan birine yapılacak muhtemelen en büyük kötülüktür. Artık 80’lerin, 90’ların ve hatta 2000’lerin dünyasında değiliz. İnternet hayatımızın tam orta yerinde. Geçmişte başarı olarak gördüğümüz birçok durum bugün artık ‘gereksiz vakit kaybı’ olmuş durumda. Kendinizi güncelleyin, unutmayın yapan zekalar bizi sürekli izliyor.

‘Peki Yapan Zeka Da Bizi Görecek Mi?’

Belki de konunun en can alıcı noktası da burası. Yapan zekalar yetiştireceğiz, Onlar da yapay zekalar yetiştirecek de elimize ne geçecek?

Nasreddin Hoca vakti zamanında ‘parayı veren düdüğü çalar’ demişti hani. Belki de 13. yüzyılda düdük çalmak önemli bir sosyal refah göstergesiydi bilemiyorum. Ama günümüzde bu söz şu hali aldı; ‘parayı veren veriyi alır’. Yapan zekalar algoritmalar kurgulayacak, algoritmalar veri işleyecek, işlenen veri anlamlı hale gelecek ve birçok devlet, kurum ve kişi için paha biçilemez değerde olacak. Bu algoritmalar dünyaya ihraç edilecek ve bizlerin yetiştirdiği yapan zekalar yeni yapan zekalar yetiştirmek için daha fazla kaynağa sahip olacaklar. Bu silsile her yeni döngüde daha da güçlenecek. Günün sonunda bizim de içinde bulunduğumuz toplum daha müreffeh ve daha ‘dertsiz’ bir toplum olacak. Yani, evet! Yapan zeka da bizi görecek!

Sevgiler

Engin Alemdar