Borsa Yatırım Fonu: Hem ucuz, hem lüks!

Sermaye piyasamızdaki yatırımcı sayıları ve işlem hacimleri her geçen gün artarak sevindirici sonuçlar üretmeye devam ederken, buradaki finansal ürün çeşitliliği, bireylerin ürkütücü bir enflasyon sorunu yaşayan ülkemizde varlıklarının değerini korumada önemli seçenekler olarak öne çıkıyor, zaman geçtikçe belki de en önemli yatırım evreni olmaya doğru koşar adım ilerliyor.

Sermaye piyasasını geliştirmek ve bu yolla ülke kalkınmasına katkıda bulunma amacıyla 2001 yılında kurulan Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği’nin Mart 2022’de yayınlanan raporunda çarpıcı sonuçlara ulaşıyoruz.

Borsamız 2022 yılı ocak sonu itibariyle 146 Milyar dolarlık değeri ile dünya borsaları arasında 37.sırada bulunuyor. New York Stock Exchange 27.686 Milyar dolarla ilk sırada, Nasdaq Endeksi 22.464 Milyar dolarla ikinci sırada yer almış.

Borsaların piyasa değerleri Gayri Safi Yurtiçi Hasılalarına oranlandığında ise sermaye piyasalarına park etmiş paranın büyüklüğü, yurtdışındaki hacimler üzerinden de gözler önüne seriliyor. Hong Kong Borsasının piyasa değeri GSYH’sının %1470’i kadar.

Borsa İstanbul bu ligde %17’lik oran ile 65.sırada yer alıyor. Daha gidilecek çok yol var açıkçası.

Tasarruflarımızda Durum Ne?

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) ve Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği (TSPB) tarafından açıklanan bilgilere göre yurtiçi tasarrufların büyüklüğü 2022 yılı şubat sonuna göre 9.226 Milyar TL’ye ulaşmış durumda.

Tasarruflardaki en büyük payı %61 ile mevduat alıyor. Tahvil bononun %29, hisse senetlerinin ise %9,5 orana sahip olduğunu görüyoruz.

Yatırım fonlarının hem yatırımcı sayısı hem de portföy değeri açısından kayda değer şekilde büyüdüğünü pandemiden sonra özellikle portföy büyüklüğü hacminin ikiye katlandığını görüyoruz. Yatırım fonlarındaki hacim 143 Milyar TL’den 309 Milyar TL’ye ulaşmış durumda.

Bu yazımda 309 Milyar TL’lik yatırım fonu evreninin 9 Milyar TL’lik kısmını oluşturan Borsa Yatırım Fonlarından, yani diğer adıyla ETF’lerden bahsedeceğim.

Haydi başlayalım!

ETF Nedir?

ETF bir kısaltma elbette. Exchange Trade Funds kelimelerinin baş harflerinden oluşuyor. Dilimizdeki karşılığı ise Borsa yatırım fonları. (BYF)

Borsa yatırım fonları endeks tabanlı varlıklar. Yani Borsa Yatırım Fonları; hisse senetleri, emtialar veya bir finansal varlığa dayalı endeksleri baz alan ve baz aldığı endeks ya da finansal varlığın performansını ‘tam kopyalama’ ile yatırımcısına yansıtmayı amaçlayan, payları borsalarda işlem gören finansal enstrümanlar…

Aslında güçleri de bu sadelikten geliyor.

Borsalarda işlem gören pay senetlerinden tek farkları şu: yatırımcılar BYF satın alarak şirketlerin pay senetleri yerine fonların paylarını alıp satarlar. Borsa Yatırım Fonları kendilerine bu konforu sunar.

Borsa Yatırım Fonları sayesinde bir ülkenin hisse senetlerini, bir emtiayı, gelecek vadettiğini düşündüğünüz bir üretim çıktısını ya da metaverse evrenini bile yatırımlarınız arasına kolayca dahil edebilirsiniz.

Alıntı Resim: Roundhill Investments Metaverse ETF Facksheet

Bunu ülkemizden bir örnekle; BIST30 Endeksinin potansiyeline inanan bir yatırımcının, BIST30 endeksinde yer alan şirketlere tek tek yatırım yapmak gibi operasyonu ve komisyon maliyeti yüksek bir yöntem yerine, tasarrufuyla BIST30 endeksine dayalı Borsa Yatırım Fonu alması olarak da düşünebilirsiniz.

Borsa yatırım fonları bir endekse dayalı olarak çıkarılır demiştik, yatırımcı böylelikle, BYF’nin baz aldığı endeks, emtia veya finansal varlığa, ağırlıkları oranında yatırım yapmış olur.  

Borsa Yatırım Fonları ne gibi özellikler taşıyor?

Hızlı İşlem Konforu: Borsa Yatırım Fonunu tanımlarken ‘payları borsalarda işlem gören’ ifadesi kullanmıştım. ETF’ler yatırımcısına günlük işlem yapabilme konforu sağlarlar, tıpkı hisse senetleri gibi borsalarda alınıp satılabilirler. Bu da BYF’leri diğer yatırım fonlarından ayrılan özelliklerinden biridir.

Yatırım fonlarında fiyat günde bir defa piyasa kapanışındaki verilere göre açıklanırken, borsa yatırım fonları, borsanın açık olduğu herhangi bir zaman diliminde, saniyelerle ölçümlenen periyodlarda fiyatlarla alınıp satılabilir.  

Yatırım fonlarında yatırımcı alım-satım işlemini portföy yönetim şirketi ile yaparken ve ‘Karşıda bir alıcı var mı yok mu, fonumu satıp nakde çevirebilecek miyim’ diye düşünmez. Borsa yatırım fonlarında ise alım-satım işlemi borsadaki fiyat üzerinden gerçekleştiği için tıpkı hisse senetlerinde olduğu gibi talepleriniz için bir alıcı veya satıcı olmalıdır. 

Yatırım Çeşitliliği: Borsa yatırım fonları sayesinde sadece bir alım emri vererek birçok yatırım seçeneğine ortak olma imkanına kavuşursunuz. ETF’ler sayesinde Brent Petrolden gümüşe, altından Metaverse evrenine, Nasdaq Teknoloji Endeksinden yarı iletkenlere kadar birbirinden farklı ve karmaşık finansal seçenekleri, pasif endeks takibiyle portföyünüze dahil edebilirsiniz.   

Pasif Yönetim Tarzı: Borsa yatırım fonları bir endeksi takip ederek, endeks içeriğindeki finansal varlık performansını yatırımcısına yansıtmayı amaçladığından, takip ettiği endeks içeriğinde alım satım yapmak ya da ağırlık değiştirmek gibi aktif bir yönetim tarzıyla pozisyon almaz.

Borsa Yatırım Fonlarının yönetim aktivitesi içinde ‘piyasa zamanlamasıyla alım satım yaparak getiriyi maksimize etme’ disiplini bulunmaz. Pasif dediğimiz portföy yönetimi usulüyle yönetilir, endeksi kopyalar ve takip edilen endeksin performansını olumlu ya da olumsuz birebir yatırımcısına yansıtır.

Borsa Yatırım Fonun takip ettiği endeks değer kaybederse, fonun değeri de düşer.

Bu yönleriyle dünyada her geçen yıl büyüklüğü artan bir evren olan Borsa Yatırım Fonları, pasif portföy yönetiminin küresel ölçekteki temsilcisi durumundalar.

2020 sonu küresel ETF büyüklüğü 7.74 Trilyon dolara ulaşmıştır.

Ucuzluk: Bu pasif yönetim anlayışı nedeniyle BYF’lerin yönetim ücretleri aktif yönetilen yatırım fonlarının yönetim ücretlerine göre bir hayli düşüktür. Ülkemizden örneklersek BIST100 veya BIST30 endekslerindeki şirketlere yatırım yapan ve piyasa zamanlamasıyla aktif yönetim yapan yatırım fonlarının yıllık yönetim ücretleri %1,75 ile %3,00 arasında değişirken, BIST30 Endeksini pasif yönetimle takip eden bir Borsa Yatırım Fonumuzun yönetim ücreti yıllık %0,25 civarında olabiliyor.

Ülkemizde Durum Ne?

8 Trilyon dolara ulaşmış küresel BYF liginde ülkemizin yol aldığı ne yazık ki yeterli değil. Ülkemizde ürün gamında ‘Borsa Yatırım Fonu’ da bulunduran sadece iki portföy yönetim şirketimiz var: Ziraat Portföy ve QNB Finans Portföy.

Sermaye piyasamızda altına, yabancı borsalara, gümüşe, BIST30 endeksi, likit temettü endeksi, Yıldız Pazar Teknoloji ve İletişim Endeksi gibi endeksleri takip eden Borsa Yatırım Fonu seçenekleri sunulmuş durumda.

Borsa Yatırım Fonları sadece yerel tasarruf sahiplerine değil, küresel yatırımcılara da fırsatlar sunabilen global enstrümanlardır aynı zamanda.

Bilinmeyen ya da çok iyi tanınmayan farklı ülkelere, o ülkenin finansal kompozisyonunu özetleyen bir endeks ile yatırım yapma fırsatı da sunarlar. Bu endeksler içinde en bilineni Morgan Stanley Capital International yani kısa adıyla MSCI Endeksleri.

MSCI Turkey ETF (TUR) 2008’de ihraç edilen ve o tarihten beri ABD Borsalarında işlem gören tek BYF’miz.  

Fonun, %80’inden fazlası Borsa İstanbul‘da yer alan orta ve büyük ölçekli şirketleri farklı oranlarda portföyünde bulundurur, bu şirketlerin ve dolayısıyla ‘Türk Hisse Senedi Piyasasının performansını’ yatırımcılarına yansıtmayı amaçlar.

Aynı zamanda yabancı yatırımcılar için, Türkiye Borsasına tek seferde yatırım yapma fırsatı verir, ülkemizin ekonomik görünümünün ölçümlenebilmesi açısından da önemli bir gösterge görevi de görür.

Sözün Özü

Ülkemizin enflasyonist ortamında para kazanmayı geçtim, ‘para kaybettirmeyecek’ finansal seçeneği bulmak gittikçe zorlaşıyor.

Tasarruflarımız enflasyona karşı eriyor, satın alım gücümüz günden güne düşüyor.

Toplumumuzun finansal hafızasına klasik yatırım aracı olarak eklemlenen ‘mevduatın politika faizinin’ %14, bankalarda ulaşabileceğimiz en iyi mevduat faizinin %19’larda seyrettiği bu günlerde, enflasyonun %61,14, negatif reel faizin %47,14 olduğunu unutmamak lazım.

2021 yılında portföy yönetim şirketleri tarafından yönetilen fon sayısı 323 adet arttı. Menkul kıymet, gayrimenkul, girişim sermayesi, borsa ve serbest fonlardan oluşan yatırım fonu sayısı 982’ye çıktı. Borsa Yatırım Fonu sayımız ise sadece 15 ile sınırlı.

Borsa Yatırım Fonu sayımızın artması, öncelenmesi gereken bir gelişim fırsatı olarak önümüzde duruyor bana göre. Sermaye piyasamızın tasarruf sahipleri ve yatırımcılar nezdindeki ürün gamına her geçen gün yeni ve güçlü seçenekler eklenirken; borsa yatırım fonu gerçeğini de gözden kaçırmamak gerek.

İnsanlarımızın yatırım seçenekleri çeşitlendirilirken, borsa yatırım fonları aracılığı ile yerel-küresel yatırım temalarına tek işlemle ulaşımın önü açılmalı, çok düşük komisyonlarla global yatırım fırsatlarına sahip olması da sağlanmalı.

Malum, artık her şey pahalı!

Sağlıkla kalın.

Yücel Ferek 17.04.2022

Yararlanılan Kaynaklar

• KAP
• TEFAS

https://www.etfgundem.com/2022/01/30/2021-msci-turkey-etf-raporu/

TSPB_PowerPoint.indd