Fintech ve NeoBank Kavramları ile Hukuki Düzenlemeleri

Finansal Teknoloji anlamına gelen FinTech, isminden de anlaşılabileceği gibi finans sektörü ile teknoloji sektörünü harmanlanması sonucu ortaya çıkan geleneksel finans işlemlerinin teknolojik donanım ve yazılımlar aracılığıyla yapılabildiği gelişmiş bir bankacılık sistemidir. Temel amacı finansal işlemlerin çok daha hızlı ve pratik bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlamak olan FinTech ile onlarca farklı bankacılık işlemini şubeye gitmeden saniyeler içinde yapabilmek mümkün.

Türkiye’de 2013 yılından bu yana FinTech sektörüne yönelik düzenlemeler yapılıyor.

2013 yılı Haziran ayında -Fintech alanını doğrudan düzenleyen ilk mevzuat olma özelliğini taşıyan- ödeme sistemlerini, ödeme hizmetlerini ve elektronik para kuruluşlarını düzenleyen 6493 sayılı kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte FinTech konulu düzenlemeler art arda yayınlanmaya başlandı.

2019’da aynı kanunda köklü değişimler yapılarak ödeme hizmeti sağlayıcıları üzerindeki denetleme ve düzenleme yetkisinin BDDK’dan alınıp TCMB’ye verilmesi, 2020’de TR Karekod Yönetmeliği’nin yürürlüğe girmesi ve 2021 yılının başlarında ise FAST Sistemi’nin kullanıma açılması ve 16 Nisan 2021 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan “TCMB tarafından Ödemelerde Kripto Varlık Kullanılmamasına dair Yönetmelik” ile Kripto Varlık tanımının yapılması gibi düzenlemelerle birlikte FinTech sektöründe oldukça önemli değişimler, gelişmeler yaşandı.

Dünyada hızlıca ilerleyen ve gelişim gösteren bir FinTech ürünü olan NeoBank’lara ilişkin ilk düzenleme olan  “Dijital Bankaların Faaliyet Esasları İle Servis Modeli Bankacılığı Hakkında Yönetmelik” 29 Aralık 2021 ‘de resmi gazetede yayınlandı ve 1 Ocak 2022 tarihi itibari ile yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.

Yeni Nesil Bankacılık (Neobank) nedir sorusunun cevabını ise şu şekilde verebiliriz:

Tamamı dijital ve mobil platformda (yani fiziksel şubesi olmayan) oturan bir bankadır, ancak bundan daha fazlası, sistemleri de tamamen yenidir. Geleneksel bankaların teknolojiye ayak uydurmuş hali değil, sistemi ve teknolojisi ile geleneksel bankalardan farklı olarak konumlanmış dijital banka olarak nitelendirebileceğimiz yeni bir banka türüdür. Aslında NeoBank da bir FinTech ürünüdür diyebiliriz.

Dijital Bankaların Faaliyet Esasları İle Servis Modeli Bankacılığı Hakkında Yönetmelik çerçevesinde NeoBank, Dijital Banka adıyla mevzuatımızda yer bulmuştur.

Yönetmeliğin 3. Maddesinin i bendine göre; Dijital Banka, bankacılık hizmetlerini fiziksel şubeler yerine elektronik bankacılık hizmetleri dağıtım kanalları aracılığıyla sunan kredi kuruluşunu ifade eder.

Dağıtım kanalları ise, bankaların sunduğu finansal servislere uzaktan erişimi sağlayan API, web servis, dosya transfer protokolü gibi yöntemleri ifade eder.

Yönetmeliğe göre Dijital Bankalar geleneksel bankaların sürdürdüğü tüm bankacılık faaliyetlerini yapabilmekle beraber bazı kısıtlamalara tabi tutulmuşlardır. Kısıtlamalara örnek verecek olursak,

– Dijital bankaların kredi müşterileri, yalnızca finansal tüketicilerden ve KOBİ’lerden oluşabilir. Yani dijital bankaların müşterileri; tüketici hukukundaki tüketici kavramıyla uyumlu şekilde, finansal kuruluşlar tarafından kendisine ürün veya hizmet sunulan, ticari veya mesleki olmayan amaçlarla hareket eden, gerçek veya tüzel kişilerden ve ikiyüzelli kişiden az yıllık çalışan istihdam eden; yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri 125 milyon Türk Lirasını aşmayan ve mikro işletme, küçük işletme ve orta büyüklükteki işletme olarak sınıflandırılan ekonomik birimleri veya girişimlerden oluşabilir.

– Dijital bankalar müşteri şikayetlerini ele almak üzere fiziksel büro kurabilir bunun dışında herhangi bir sebeple veya bankacılık hizmeti kapsamında her ne adla olursa olsun fiziksel büro açamaz, kiralık kasa ve emanete alma işlemleri ile saklama hizmetleri sunamaz.

– Dijital bankaların, bir müşterisine kullandırabileceği teminatsız nakdi kredilerin toplamı teyit edilen aylık ortalama net gelirinin dört katını geçemez.

İlgili yönetmelikte kuruluşları ve faaliyetlerine ilişkin başka birçok düzenleme daha bulunmakla birlikte, özetle, geçtiğimiz dönemde ülkemizde FinTech ve ödeme sistemleri açısından oldukça önemli gelişmeler yaşandı. Pandemi döneminde artan dijital finansal eğilimler, bu düzenlemeler ışığında yeni bir döneme hazırlanırken, kripto varlıkların ülkemizde de ilk kez mevzuata girmesiyle birlikte önümüzdeki döneme dair farklı düzenleme beklentileri de arttı.

Henüz mevzuatımızda bazı eksiklikler olsa da FinTech için gerekli hukuki alt yapı neredeyse oluşmuş durumdadır. Yakın gelecekte geleneksel bankacılığın tamamen biteceği gözle görülür bir gerçek haline gelmiştir. Zaten yukarıda bahsettiğimiz Yönetmeliğin son maddesinde geleneksel bankaların dijital bankacılığa dönüşümünü kolaylaştırmak adına gerekli düzenlemeler de yapılmıştır. Bu nedenle FinTech alanında çalışmak isteyen start-uplar, girişimciler ve yatırımcılar için ülkenin ekonomik koşullarından bağımsız olarak yasal bir zemin oluşmuş durumdadır. Özellikle metaverse dünyasının gelişiminde büyük rol oynayacak ödeme sistemleri konusunda çalışmalar yapılması yeni iş kollarının oluşumunu da sağlayacaktır.