Dünyanın En Pahalı Bedava Peyniri

Tarihimizin en meşhur dolandırıcılarından Sülün Osman yakalandıktan sonra; “Benim dolandırdığım insanlar dolandırıcıydı aslında. Yani bana yaklaşma sebepleri beni dolandırmaktı” diye açıklıyor, olanı biteni. Dolandırıcılık yüzyıllardır yöntemleri değişse bile varlığını sürdüren kadim mesleklerden aslında. Defalarca yazıldı çizildi insanlar eğitilmeye, uyarılmaya çalışıldı ama ben bugün hikâyeyi bir de kurttan dinleme yoluna gideceğim.

Her girişimde olduğu gibi “dolandırıcılıkta” da müşterilerle dolu bir “Pazar” a ihtiyaç var. Girişimin illegal olması süreci değiştirmiyor aslında. Bu “Pazar” nasıl oluşacak? Tabi ki talep yasası çalıştırılarak. İşin ironi tarafı “hedef pazar” talebi kendisi yaratıp Sülün Osmanları arza zorlar nitelikte çoğu zaman. Özellikle ekonomik olarak dar boğazda olan ülkelerde, talep yasası talep enflasyonunu doğuracak seviyelerde çalışmaya bu hususta da devam ediyor.

“Piyasalar mantık ile değil hayvani iç güdü ile hareket eder” diyor Keynes. Satın alma gücünün günden güne eridiği, toplum içerisinde ki tabakalar arasında uçurumun arttığı ve mevcut kazançlarla yolun sonunda ki ışığın kaybolduğuna dair inanç güçlendikçe “kısa yoldan parayı bulma” fikri; yedikçe semiren ilkel bir canavar gibi kontrolsüzce büyüyor. İşte bu canavar insanlarda; çalışmadan, üretmeden, risk/kazanç matematiği gütmeden piyasa ve temel ekonomik göstergelerle örtüşmeyen “sebepsiz zenginleşme” hayalleri yaratıyor. Bu talep köşede avlarını bekleyen Sülün Osmanlara, büyük bir Pazar yaratıp avcının ekmeğine yağ sürüyor.

Aslında yattığı yerden şark kurnazlıklarıyla yüksek getirili avlar peşinde koşan sözde kurbanlarımız, iş çıktıları suç teşkil etse de kendilerinden daha çok çalışan ve risk/kazanç oranlarında bir denge olan asıl avcıların kucağına düşmeye mahkûm oluyorlar. Hırsızın hiç mi kabahati yok? Tabi ki var ama o zaten konuşuluyor. Ben günün sonunda yaptıkları eylemlerin sonuçları kendi menfaatlerine uyacak şekilde sonuçlansa kahraman edasıyla aramızda dolaşacak bu insanların, tabiri caizse “patladıklarında” büründükleri kurban rolüne dikkat çekmek istiyorum. Nihayetinde bu yüksek kazanç getirili yatırımların başarısı bir başkasının yüksek kaybıyla dönen bir çarkın ürünü olmak zorunda. En başında bir başkasının kafasına basarak yükselmeyi problem etmeyenlerin kurban rolünü hak etmediklerini düşünüyorum.

İnancınız ne olursa olsun kâinatta ki her üretim sürecinde yoğun bir emek, planlama, süreç yönetimi ve risk vardır. Bu denklemin öğelerinden birini ya da birkaçını atlayarak “ürün” e ulaşmaya çalışmak her zaman olmasa da büyük çoğunlukla hüsrana uğrayacaktır.

İnsanlık tarihi bunun örnekleriyle doludur. Bu yüzden o büyük lezzetli ve kolay peynire uzanmadan önce bunu hak edecek ne yaptım sorusunu kendimize sorarsak, dünyanın en pahalı peynirine kolumuz kanadımız kapandayken ulaşmaktan korunmuş oluruz.

Ahmet Yasin Ergin