Ataletin Yeni Türü: Sürekli Fikir Üretip Asla Harekete Geçmeme / Geçememe

Öznesi ister bir girişimci (!) olsun isterse bir projenin parçası olarak çalışan bir profesyonel, etrafınızda mutlaka sürekli fikir üretip asla harekete geçmeyen ya da geçemeyen kişilere denk gelmişsinizdir. Hatta belki, bunlardan birisi de sizsiniz.

Ertelemek, geciktirmek, oyalanmak, tembellik etmek bir yana dursun; bu yazıda biraz daha farklı bir tür ataletten bahsedeceğim. Ama hazır ertelemekten bahsetmişken birkaç ilginç istatistiği de paylaşmak isterim.

Araştırmaları yorumladığımız zaman erteleme ile teknolojinin gelişimi arasında bir korelasyon da göze çarpıyor.

Her ne kadar Journal of Health Psychology‘de yayımlanan bir araştırma, zekâ seviyesi arttıkça tembellik eğiliminin de arttığını gösterse de, aktif bir yaşam tarzının başarı üzerindeki olumlu etkileri de yadsınamaz.

Tembellik ve erteleme gibi kavramları işin profesyonellerine bırakmadan önce, kara mizah severler için, okurken kahkahalar atacağınız ve tam da bir önceki paragrafa uygun bir başlık olan Zeki Ama Çalışmıyor adlı kitabı öneririm. Oğuzhan Uğur’un eleştirel bakış açısıyla kısa kısa hikayelerden oluşan kitabı beğeneceğinizi düşünüyorum.

Fikirlerin Efendisi

Konunun psikolojik çıkarımlarını değerli Opinistimiz @mehtapburak Hanım gibi uzmanlara bırakıp, işin girişimcilik ayağına gelmeyi daha uygun buluyorum.

Daha önce Nereden Başlamalıyım? adlı podcastimde fikir konusuna değinmiştim. Muhakkak ki; bir girişim, doğru zamanda, doğru şekilde ve doğru kişilerce kurgulanmış bir fikir ile başlar. Bu fikir, girişimcinin bizzat karşılaştığı bir problemin çözümü olabileceği gibi, kendisini doğrudan ilgilendirmeyen ve fakat kurguladığı çözümün alıcılarının var olduğu bir problemin çözümü de olabilir.

İş fikirlerinin yalnızca %6’sının geliştirme safhasına gelebildiği ve bu %6’nın da sadece %14’ünün başarılı olduğu ile ilgili yapılmış olan bir çalışmaya da atfen, üretilen fikirlerin %1’inin bile altında kalan bir oranının başarıya ulaşabildiğini görüyoruz.

Fakat, ilginizi çekmek istediğim konu, iş fikirlerinin ne kadarının başarıya ulaşabildiğinden çok, iş fikri döngüsünden bir türlü çıkamayıp vakit kaybetme eğilimidir. Bir fikir üzerine yaptığınız uyku öncesi düşünme seansı sizi her ne kadar heyecanlandırsa ve bu heyecan haliyle doldurduğunuz bilinçaltınız size o fikrin rüyasını dahi gösterse de, henüz birkaç hafta önce yaptığınız diğer uyku öncesi düşünme seansında ürettiğiniz fikre yoğunlaşmamışken, eskimiş fikir üzerine olan konsantrasyonunuzu ve motivasyonunuzu kaybetmeniz kaçınılmaz olacaktır.

Göğe Direk, Denize Kapak Olmaz

Aslında, fikir değerlendirme ve eleme süreci, profesyonelce ve hatta bilimsel olarak ele alınması gereken bir süreçtir. University of Erlangen-Nuremberg’den Sven Schwarz ve Freimut Bodendorf, tam da bu konu üzerine çalışmalar yapan iki bilim insanı. Niteliksel Fikir Değerlendirmesi adını verdikleri metot, kıt olan kaynakların (zaman, emek, para) hangi fikirler için kullanılması gerektiği ile ilgili son derece rasyonel bir yol sunuyor. Aynı çalışmanın gerekçesinde, başarısızlıkla sonuçlanan veya hiç hayata geçmemiş fikirlerin en büyük handikapının, fikir değerlendirme metotları üzerine yapılan araştırmaların yetersizliği verilmiş.

Atalarımızın dediği gibi; göğe direk, denize kapak olmaz. Yani, asla bir sonuca varmayacak işler için çaba sarf etmeye değmez. Çünkü, bu çabanın nedeni olan fikir, doğru bir değerlendirme sürecine tabi tutulmadığı için kısa vadeli bir heyecan enstrümanı olmaktan öteye geçemeyeceği gibi, o çok kıymetli kıt kaynaklarınızın verimsizliğine de yol açacaktır.

Yeni Fikir Sarmalından Çıkabilmek İçin 7 Yol

Yeni fikir sarmalı (henüz literatürde böyle bir kullanıma rastlamadım); bana göre, girişimcilik evreninde size bulaşmasını en son isteyeceğiniz bir virüstür. Bu hastalığa yakalanan –sözde– girişimciler, sürekli olarak fikir üretirler ve bunu bir yetenek, bir zekâ göstergesi olarak kabul ederler. Schwarz ve Bodendorf’un yıllarını vererek oluşturdukları fikir değerlendirme metodundan ve dolayısıyla tüm bilimsel yaklaşım ve çalışmalardan uzakta bir yerlerde, kaynak israfı ve kişisel tatmin dışında hiçbir işe yaramayan faydasız meşgalelerle uğraşırlar. Eğer bir de bir takım yönetiyor ve fikirleriyle birlikte, kompleks ve egolarının da esiri olmuşlarsa, işte o zaman bu virüsün o topluluktaki yayılma hızı, ışık hızını bile geçebiliyor. Üstelik daha da kötüsü, hiçkimse; gerek çeşitli çatışmalardan uzak durmak gerekse de menfaatlerinin bozulmaması uğruna virüsü dillendiremediğinden, toplumsal bir bağışıklık da oluşmuyor.

Kendimce uyguladığım Yeni Fikir Sarmalı’ndan çıkışın 7 yolu ise şöyle;

1. Aklınıza gelen tüm iş fikirlerine aynı muameleyi yapın ve hepsini niteliksel bir fikir değerlendirme etüdüne tabi tutun.
2. Fikir değerlendirme etüdünde uygulanan filtrelemeden geçen fikirlerinizi, sade ve standardize edilmiş bir dökümanla (Ör. Yalın Kanvas) yazıya dökün.
3. Pazar büyüklüğü, yatırım tutarı, ROI, rekabet vb gibi ölçülebilir kıstaslarla fikirlerinizi skorlayın ve belirlediğiniz skorun altında kalan iş fikirlerini şimdilik bir kenara bırakın.
4. Skorun üzerinde olan iş fikirlerinizi projelendirin. Ekibinizi, oluşturduğunuz proje takvimine uygun bir şekilde delege edin. Ekibiniz yoksa bunu kendi zaman dilimleriniz için yapın. Bunun için Trello gibi bir görev yönetim sistemi uygulaması kullanabilirsiniz.
5. Devam eden projeleriniz sırasında aklınıza gelen yeni fikirleri, Notion gibi bir uygulamada not halinde tutun ve projenizin takvimine göre, örneğin 3 ay sonrasına, bir hatırlatma ekleyin.
6. Fikirleri zayi etmeyin. Yeni fikirlerinizi çok sınırlı sayıda kişiyle paylaşırken, üzerine çalıştığınız projenin, gelişmelerini ise detay vermeden birçok kişiye anlatın. Bu durum size ister istemez bir sorumluluk yükleyecektir.
7. Başarılı ya da başarısız sonuçlanması fark etmeksizin, her proje için bir kara kutu oluşturun. Proje yürütümü sırasında karşılaşılan sorunları ve çözümlerini hashtaglerle kaydedin ve gelecekte gireceğiniz fikir sarmallarında önceki 6 maddeyi uygulamanız için kendinize girdiler oluşturun.

İyi İş > İyi Fikir

Muhtemelen, Thomas Edison’dan çok daha önce, milyonlarca kişi aydınlatma çözümleri üzerine fikirler üretti. Belki de bu fikirlerden biri hayata geçseydi bugün kullandığımız ampül yerine çok daha farklı bir format ve çalışma prensibinde bir cihaz kullanıyor olacaktık. Thomas Edison adını ya hiç duymamış olacak ya da başka bir icat ile ilişkilendirecektik. Mutlaka Edison’u diğerlerinden ayıran birçok özelliği vardı. Bunlar; çalışkanlık, araştırma, tecrübe, inanç ve dayanıklılık (ampülü icat edebilmek için, 1000’den fazla deneme yaptığını ve her birinin başarısızlıkla sonuçlandığını düşünürsek dayanıklılık sıfatının altı daha da bir doluyor sanırım). Fakat bugün O’nu tanıyor olmamızın sebebi fikir sarmalından çıkıp harekete geçmiş olmasıdır. Kendisinin o meşhur sözüyle yazıyı bitirelim:

Sevgiler

Engin Alemdar