Beyaz Fosfor Bombaları Hakkında Bilinmesi Gerekenler

İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), İsrail ordusunun 10 ve 11 Ekim tarihlerinde sırasıyla Lübnan ve Gazze’ye açtığı topçu ateşinde beyaz fosfor atıldığını videolar ve görgü şahitleri ile doğruladıklarını belirtti. HRW, İsrail’in Gazze ve Lübnan’a yönelik askeri operasyonlarında beyaz fosfor kullanımının sivilleri ciddi şekilde tehlikeye attığını ve uzun süreli yaralanmalara yol açabileceği uyarısında bulundu.

Peki beyaz fosfor nedir, nasıl çalışır, etkileri nelerdir hep birlikte bakalım.

Beyaz Fosfor Nedir?

Fosfat kayalarından yapılmış bir kimyasaldır. Katı halde mumsu bir dokuya ve sarımsak benzeri bir kokuya sahiptir. Beyaz veya sarı renkli olabileceği gibi berrak (renksiz) de olabilir.

Beyaz fosfor insanlar için son derece zehirlidir. Aynı zamanda oldukça istikrarsız da olabilir. Bazı formlarda, oda sıcaklığının sadece 10-15 derece üzerinde, oksijenle reaksiyona girerek alev alır.

Üreticiler beyaz fosforu bilgisayar çipleri, metal alaşımları, gübre, karanlıkta parlayan boya, fare zehri ve havai fişek gibi ürünler yapmak için kullanıyor.

Bazı üreticiler ve hükümetler bunu bombalar da dahil olmak üzere askeri mühimmat yapımında da kullanıyor.

Beyaz Fosfor Bombaları Nasıl Çalışır?

Beyaz fosfor bombaları yangın çıkarıcı silahlardır. Bu, yıkıcı patlayıcı güçlerinin yanı sıra yangını da yayabilecekleri anlamına geliyor.

Bu durumda, yangın yaklaşık olarak 815 °C derecede yanabilen fosforun yanmasıyla oluşur. Beyaz fosfor bombaları bu yangını birkaç yüz metrekareye kadar bir alanı kaplayacak şekilde yayabilir. Ve fosfor, tümü tükenene kadar yanmaya devam eder. Bunun için sadece havada bulunan oksijenin varlığı yeterlidir.

Beyaz fosfor bombaları, geleneksel bombalardan kaynaklanan yaralanmalara göre daha ciddi ve tedavisi daha zor yaralanmalara neden olabilir. Tıp profesyonellerinin bu tür yaralanmalarla baş edebilmeleri ve tedavi sırasında kendilerini fosfor yanıklarından koruyabilmeleri için özel eğitime ihtiyaçları vardır.

Beyaz Fosfor Bombaları İnsanları Nasıl Etkiler?

Beyaz fosfor bombaları insan sağlığı üzerinde benzer patlayıcı güce sahip diğer silahlara göre daha kötü etki yaratabilir.

Beyaz fosfor ciltte ikinci dereceden (kısmi cilt kalınlığında) üçüncü dereceye (derinin tam kalınlığında) kadar çok ağrılı yanıklara neden olur. Yanıklar tipik olarak sarımsı bir renge ve sarımsak benzeri bir kokuya sahiptir. Beyaz fosfor yanmaya devam ederken yaralanmadan duman çıktığını fark edebilirsiniz.

Ayrıca beyaz fosfor yağda kolayca çözündüğü için cilt yoluyla kolayca emilir ve diğer ciddi semptomlara neden olabilir.

Aslında vücudunuzun %10’undan azında beyaz fosfordan kaynaklanan yanıklar böbreklere, karaciğere ve kalbe zarar vererek ölüme yol açabilir.

Ayrıca beyaz fosforun solunması veya yutulması ciddi yaralanmalara ve ölüme neden olabilir.

Kısa vadede (akut etkiler), beyaz fosforu yeterince büyük bir dozda alırsanız, üç aşamada belirti ve semptomları fark edeceksiniz:

Aşama 1: Mide rahatsızlığı veya bağırsaklarınızda başka etkiler fark edebilirsiniz.

Aşama 2: Bu sessiz bir dönemdir; genellikle fark edilebilir semptomların görülmediği, yaklaşık 48 saattir.

Aşama 3: Bu aşamada sağlık durumunuz hızla kötüleşmeye başlar; kusma, mide krampı ve şiddetli ağrı gibi ciddi belirtiler bağlı bağırsak sorunlarına işaret eder. Siz veya tıbbi personel, karaciğeriniz, böbrekleriniz, kalbiniz, kan damarlarınız veya merkezi sinir sisteminizdeki hasarın belirtilerini görmeye başlayabilir.

Yukarıdaki semptomların yanı sıra, beyaz fosforu soluduğunuzda solunum yollarınızda tahriş ve öksürük fark edebilirsiniz.

Beyaz fosfora sürekli maruz kalma çene kemiklerinin çözülmesine (nekroz veya “fosfor çene”) neden olabilir. İlk başta biraz şişlik ve tahriş fark edebilirsiniz, bu durum daha da kötüleşebilir. Sonunda, bu durum açık yaralara ve çene kemiğinin yanı sıra sinüs ve burun geçitlerinin zarar görmesine yol açabilir.

Beyaz Fosfor Bombaları Hakkında Uluslararası Hukuk Ne Diyor?

Beyaz fosfor bombası kullanımı,1980 Konvansiyonel Silahlar Anlaşması’na göre suç teşkil ediyor.

Pek çok uzman, bu silahların, geleneksel uluslararası insani hukukun yanı sıra diğer uluslararası yasa ve anlaşmalar (1980 Yangın Silahları Protokolü, 1992 Kimyasal Silahlar Sözleşmesi, 1997 Terörist Bombalamalarının Önlenmesine İlişkin Uluslararası Sözleşme ve diğerleri) kapsamında kullanılmasının yasa dışı olduğunu söylüyor.

Uluslararası toplum, bu tür silahların kullanımına karşı ciddi bir şekilde mücadele etmeli ve insanların yaşamını ve sağlığını tehlikeye atan bu tür silahlara karşı koruma sağlamalıdır. Ayrıca, bu tür olayların sorumluları adalet önüne çıkarılmalı ve suçlular cezalandırılmalıdır.

Opinyu

Kaynaklar:

CDC: “White Phosphorus: Systemic Agent,” “White Phosphorus — ToxFAQs.”

Environmental Protection Agency: “Phosphorus.”

Human Rights Watch: “Rain of Fire: Israel’s Unlawful Use of White Phosphorus in Gaza.”

International Committee of the Red Cross: “Phosphorous weapons — the ICRC’s view.”

WeaponsLaw.org: “White phosphorus munitions.”